طرح و نقشه‌ای برای شادکامی

کتاب و ادبیات- رمزگشانیوز؛ چه چیزهایی ما را شادکام می‌کنند؟ پول بیشتر؟ شغل بهتر؟ وقت‌گذرانی با خانواده؟ تجربه‌های جدید؟ ورزش‌کردن؟ تحقیقات روان‌شناسان دربارۀ شادکامی عمدتاً بر این مسئله متمرکز بوده است که کدام ورودی‌ها، از قبیل پول و شغل و روابط، با خروجیِ شادکامی همراه می‌شوند. اما پل دولان، استاد علوم رفتاری در مدرسۀ اقتصاد و علوم سیاسی لندن، بر این باور است که در «علم شادکامی» باید فرایندی را بررسی کنیم که این ورودی‌ها را به خروجی شادکامی پیوند می‌زند: فرایند اختصاصِ توجه به هر عامل. او در کتاب طرح و نقشه ای برای شادکامی ابتــدا مفهــوم شادکامی و علل آن را واکاوی می‌کند و جایگاه خوشی و هدفمندی را در این مفهوم برجسته می‌سازد. سپس، در بخش دوم کتـاب، سه مرحلۀ پیاده‌سـازی شادکامـی، یعنی تصمیم‌گیــری، طراحـی و انجام‌دادن، را توضیـح می‌دهـد و راه‌هایی پیشنهـاد می‌دهـد که بتوانیـم زندگی خـود را به شکلی تازه بازسازی کنیم.
خیلی از کتاب‌هایی که دربارهٔ موضوع شادکامی نوشته شده‌اند بدون هیچ تعریفی از آن به ما دستور می‌دهند که برای رسیدن به شادکامی بیشتر چه باید کرد. اما لازمهٔ جست‌وجوی شادکامی این است که بگویید در وهلهٔ نخست چه چیزی باید جست‌وجو شود. در همین راستا، فصل ۱ شادکامی را به‌مثابهٔ «تجربه‌های خوشی و هدفمندی در گذر زمان» تعریف می‌کند.
فصل ۲، به‌کمک تعریف فوق، چند پژوهش تازه را معرفی خواهد کرد که در آنجا آدم‌ها دربارهٔ شادکامیِ حاصل از فعالیت‌های روزانه‌شان حرف می‌زنند. همچنین آن پژوهش‌ها به ما خواهند گفت که خوشیِ فعالیت‌هایی مانند تماشای تلویزیون با هدفمندی فعالیت‌هایی مانند کارکردن فرق دارد. فصل ۳ بهترین و شاید تنها راه فهمِ واقعی علل شادکامی را تبیین می‌کند. مؤلفه‌هایی مانند درآمد و لکنت زبان مستقیماً باعث شادکامی یا ناشادکامی نمی‌شوند، بلکه توجه‌کردن به این مؤلفه‌هاست که نتیجهٔ شادکامی را تعیین می‌کند. نویسنده در اینجا ایدهٔ «فرایند تولید شادکامی» را معرفی خواهد کرد: آمیخته‌ای از اقتصاد و روان‌شناسی که طرز فکرمان را دربارهٔ شادکامی و نیز شیوهٔ افزایش آن تغییر دهد. فصل ۴ موانع سه‌گانهٔ توجه را، که سدّ راه تصمیم‌های شادی‌آور می‌شوند، بررسی می‌کند.
وقتی می‌خواهید شادکام‌تر باشید، باید خودتان را در فرایند تخصیص مجدد توجه بیندازید؛ این کار را از سه منظرِ متفاوت اما مرتبط می‌توان دنبال کرد: تصمیم‌گیری، طراحی و انجام‌دادن. فصل ۵ نشان می‌دهد که اگر تصمیم بگیرید بر چیزهای شادکام‌کننده (شغل، برنامهٔ عصرگاهی و غیره) تمرکز کنید، چطور می‌توانید موانع توجه به شادکامی را از میان بردارید. فصل ۶ به این موضوع می‌پردازد که چطور می‌توانید محیط اطرافتان را در راستای شادکامی‌تان طراحی کنید، بی‌آنکه خیلی به آن فکر کنید، مانند وقتی که صفحهٔ خاصی را به‌عنوان صفحهٔ جست‌وجوی اصلی اینترنتی‌تان تنظیم می‌کنید. فصل ۷ نشان می‌دهد که هرگاه به هر فعالیتی، مثلاً گفت‌وگو با دوستان، کاملاً توجه کنیم، شادکام‌تر می‌شویم. مؤثرترین راه‌های شادکامی مستلزم پیوندزدن سه عنصر فوق هستند و فصل ۸ نحوهٔ پیوند تصمیم‌گیری، طراحی و انجام‌دادن را دربارهٔ دو رفتارِ مجزا مثال می‌زند که امیدوارم به درد خیلی از خوانندگان کتاب بخورد: چطور کمتر اهمال‌کاری کنیم و چطور به دیگران کمک بیشتری کنیم. حتی اگر این رفتارها مستقیماً شامل حالتان نشوند، درس‌ها و عبرت‌هایی وجود دارند که می‌توانید آن‌ها را در سایر رفتارهای موردنظرتان به کار بگیرید. اما ابتدا بیایید به جزئیات هر یک از این عناصر سه‌گانه بپردازیم.

خواندن کتاب طرح و نقشه‌ای برای شادکامی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم
این کتاب را به دوستداران کتاب‌های موفقیت و خودیاری پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب طرح و نقشه‌ای برای شادکامی
«ما با سرعت خوبی در حال جمع‌آوری داده‌های شادکامی هستیم و مطالب زیادی (به‌ویژه دربارهٔ خوشی و هدفمندی فعالیت‌های مختلف) دستگیرمان می‌شود. البته دانسته‌هایمان دربارهٔ اینکه آدم‌ها زندگی را چطور ارزشیابی می‌کنند باز بیش از این است که آدم‌ها در زندگی‌شان چه احساساتی را تجربه می‌کنند. دربارهٔ برخی از عوامل مؤثر بر شادکامی، تأثیر ارزشیابی‌ها و تجربه‌ها یکسان است: برای مثال، قدبلندها ارزشیابی‌های مثبت‌تری دربارهٔ زندگی دارند و تجربه‌های هیجانیِ بهتری را ابراز می‌کنند. این اثر تا حدودی به این دلیل است که قدبلندها معمولاً تحصیلات بالاتری دارند و پول بیشتری درمی‌آورند. در ضمن خودِ این‌ها شاید به این دلیل باشد که قدبلندها تغذیه و سلامتی بهتری در کودکی داشته‌اند و به همین سبب می‌توانند در بزرگ‌سالی از پتانسیل کامل جسمی و ذهنی‌شان بهره‌مند شوند. همچنین، تأثیر بلندقدی بر ارزشیابی‌ها و احساسات مثبت می‌تواند به این دلیل باشد که مردم فکر می‌کنند قدبلندها نسبت به قدکوتاه‌ها آدم‌هایی باهوش‌تر و قوی‌تر هستند، که خودِ این تلقی تأثیری غیرمستقیم بر کلیت زندگی افراد دارد، درست مانند اینکه احتمال زیادی هست که افراد جذاب پس از مصاحبهٔ شغلی به استخدام درآیند. 
درمجموع، شرایط زندگی (درآمد، وضعیت تأهل، سن و غیره) بیشتر برای «ساحت ارزشیابی‌کننده» اهمیت دارد و اقدامات و رفتارها بیشتر برای «ساحت تجربه‌کننده». بیکاری را در نظر بگیرید؛ می‌دانیم بیکارها در مقایسه با شاغلان رضایت کمتری از زندگی دارند. همچنین می‌دانیم که غمگینی بیکارها در لحظهٔ مبادرت به فعالیت‌هایی مانند خرید، مسافرت و معاشرت بیش از شاغلان است. باوجوداین، بیکاری تأثیر چندانی بر پاسخ‌های روش بازسازی روز ندارد، چراکه وقت‌گذرانی در محل کار چندان خوشایند نیست. البته داده‌های آلمانی روش بازسازی روز نشان می‌دهد که کار اتفاقاً مایهٔ احساس هدفمندی است.
یا ازدواج را در نظر بگیرید؛ مرور پژوهش‌ها تأثیر مثبت ازدواج بر رضایت از زندگی را نشان می‌دهد. اما اگر به شیوهٔ استفادهٔ متأهل‌ها از وقت بنگریم، می‌بینیم که شادکامی خانم‌های متأهل بیش از خانم‌های مجرد نیست. همچنین به نظر می‌رسد خانم‌های متأهل عمدتاً از گفت‌وگوی خودمانی لذت می‌برند: همسرم، لِس، از تماشای تلویزیون با من لذت می‌بَرد، زیرا در آن اوقات با هم دربارهٔ چیزی که می‌بینیم گپ می‌زنیم. اما مجردان خوشبخت اوقات فراغت بیشتری دارند و ظاهراً خوب از آن استفاده می‌کنند. البته قبول دارم که همهٔ این آمارها به‌شکل میانگین هستند. همچنین دیده‌ام شادکام‌ترین زوج‌ها کسانی‌اند که به یک اندازه کنار هم و دور از هم وقت می‌گذرانند و با این کار هم از وقت «مشترک» و وقت «شخصی» بهره می‌برند و هم کمتر وقت می‌کنند روی اعصاب یکدیگر رژه بروند».