تسلط بر یادگیری

کتاب و ادبیات- رمزگشانیوز؛ هر روز با بمبارانی از اطلاعاتی مواجه می‌شویم که عمدتا بعد از چند وقت به دست فراموشی سپرده می‌شوند. چقدر از آن اطلاعات را واقعا یاد می‌گیریم؟ آیا می‌توانیم تمام چیزهایی را که خوانده‌ایم واقعا به کار ببندیم؟ تیبو موریس (Thibaut Meurisse) در کتاب تسلط بر یادگیری (Master Your Learning) ما را با دغدغه‌ای مهم مواجه می‌کند؛ تا به حال برایتان پیش آمده که علی رغم دانستن اطلاعاتی گسترده درباره‌ یک موضوع، از انجام دادن عملی در راستای آن عاجز باشید؟ اگر بله، پس شما هم به صف طویل آدم‌هایی خواهید پیوست که با وجود اشتیاق زیادشان برای یاد گرفتن، هنوز یک چیز مهم را فرا نگرفته‌اند و آن هم مهارت یادگیری است!
کتاب تسلط بر یادگیری قرار است به جای دادن ماهی، ماهی گرفتن را یادتان دهد. تیبو موریس با نگاهی دقیق و موشکافانه درباره‌ جزئیات این کار، در ابتدا تصورات غلط ما را درباره‌ یادگیری در هم می‌شکند. ما فکر می‌کنیم حافظه‌مان خوب نیست، نباید هیچ چیز را فراموش کنیم، باید تا حد امکان سریع‌تر یاد بگیریم و بدتر از همه؛ باید هر چیزی که دم دستمان می‌رسد را یاد بگیریم! نه، لزوما چنین طرز تفکرهایی درست نیستند و در درازمدت باعث دلسردی آدم‌ها می‌شوند. نمی‌توان اقیانوسی به عمق یک وجب بود و به اهدافی ملموس در زندگی دست پیدا کرد.
اما آن روی سکه هم هست؛ اگر بتوانیم هر مهارت، زبان یا مطلبی که می‌خواهیم را به شکلی عمیق یاد بگیریم، آن وقت چه؟ به نظر می‌رسد واقعا توقف‌ناپذیر خواهیم شد! با وجود اینکه تمام ما انسان‌ها به طور مادام‌العمر در حال یاد گرفتن و پردازش محیط اطرافمان هستیم، اما در شرایطی که راه‌های نرفته‌ زیادی وجود دارد و در عین حال یاد گرفتن یک سری از مهارت‌ها ضروری است، شاید چیزی جز سرگردانی عایدمان نشود.

درخت یادگیری‌ات را بساز؛ از ریشه‌های قوی تا شاخه‌های تناور
تیبو موریس در این کتاب فرایند یادگیری را به خلق کردن یک درخت تشبیه کرده است، نمی‌توان از درختی که ریشه‌ و تنه‌ سستی دارد انتظار داشتن شاخه‌هایی تناور داشت، در نتیجه ما صرفا با خواندن به یادگیری نمی‌رسیم. کتاب تسلط یادگیری در ابتدا یادمان می‌دهد روی ریشه‌های درخت متمرکز شویم و آن هم داشتن درکی درست از چیستی یادگیری و شناسایی و در نهایت اجرا کردن اهدافمان است. تنه‌ی درخت به منزله‌ اصول اساسی و قوانین مهم هر موضوعی است که دوست دارید یادش بگیرید. در مرحله‌ بعد نوبت به آبیاری درخت می‌رسد و شامل تکنیک‌هایی می‌شود که بتوانید علاوه بر تثبیت کردن مطالب، یادگیری‌ای فعال داشته باشید. موریس در این بخش نکات عملی متعددی را مطرح می‌کند که هر کدام در فرایند یادگیری می‌توانند شما را بسیار راحت‌تر به مقصد برسانند! و در آخر نیز به هرس کردن درخت می‌رسیم و این زمانی اتفاق می‌افتد که اطلاعات اضافی پیرامون موضوعمان را از ذهن پاک می‌کنیم تا انسجام را حفظ کنیم.
در بخش بعد تیبو موریس به مبحثی جذاب پرداخته و آن انواع یادگیری است. همه چیز را نمی‌شود به یک روش یاد گرفت! مفاهیم، زبان‌های مختلف، مهارت‌های کاربردی و آزمون‌ها و امتحانات هر کدام به اصطلاح قلق خاص خودشان را دارند که در کتاب تسلط بر یادگیری به شکلی مفصل به آن پرداخته می‌شود. این اثر با ترجمه‌ آیدین استوار در انتشارات زمان تغییر منتشر شده است.

کتاب تسلط بر یادگیری برای شما مناسب است اگر
•    دانش‌آموز، دانشجو یا داوطلب هر آزمونی هستید؛ یک آزمون مهم تحصیلی یا شغلی در انتظارتان است و فکر می‌کنید همه چیز را فراموش خواهید کرد.
•    به موضوعات مختلف و متنوعی علاقه‌مند هستید اما حس می‌کنید مغزتان از اطلاعاتی بی‌فایده پر شده است.
•    احساس می‌کنید به اندازه‌ کافی حافظه‌ خوبی ندارید یا باهوش نیستید اما آرزوها و خواسته‌های زیادی دارید.
•    میان راه‌های مختلف در زندگی سردرگم شده‌اید و دوست ندارید در همه چیز سطحی باشید.
•    به دنبال کتابی مفید در حوزه‌ تقویت مهارت یادگیری می‌گردید یا صرفاً دنبال‌کننده‌ کتاب‌های تیبو موریس هستید.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم
در ظاهر، ممکن است به نظر برسد که یادگیری تماماً در مورد به خاطر سپردن چیزها است. در حالی که این درست است، ما نمی‌توانیم چیزی را یاد بگیریم مگر اینکه آن را در جایی از مغز خود ذخیره کنیم. نحوه ذخیره داده‌ها مهمترین چیز است. یادگیرندگان عالی چیزها را به خاطر می‌سپارند، نه فقط به این دلیل که حافظه بسیار خوبی دارند، بلکه به دلیل نحوه پردازش اطلاعات، که ناشی از فرآیند تفکر آنهاست.
من چند هفته پس از خواندن یک کتاب خاص نتوانستم چیزی را به خاطر بیاورم، اما آیا به این دلیل است که حافظه ضعیفی دارم؟ نه، یا فقط تا حدی. به این دلیل است که فرآیند تفکر من برای فعال کردن حفظ مؤثر مطالب مساعد نبود. یعنی، من هیچ هدف خاصی در ذهن نداشتم و نتوانستم به طور مؤثر به مطالب بپردازم. من این افسانه را پذیرفتم که خواندن کتاب از ابتدا تا انتها برای حفظ اطلاعات مورد نیازم کافی است. یا شاید من فقط نمی‌خواستم کار واقعی یادگیری را انجام دهم.
نکته این است که چه از آن آگاه باشیم و چه نباشیم، ما به شیوه‌ای خاص به مطالب آموزشی نزدیک می‌شویم، یعنی، ما یک فرآیند فکری خاص را در پیش می‌گیریم. این فرآیند فکری ممکن است بسیار مؤثر باشد یا نباشد.
حالا، منظور من از «فرآیند فکری» دقیقاً چیست؟
منظورم فرآیند شناختی است که برای یادگیری به آن تکیه می‌کنیم، که شامل موارد زیر است:
1. سوالاتی که قبل از نزدیک شدن به هر مطلب آموزشی از خود می‌پرسیم.
2. نحوه تعامل ما با مطلب (مثلاً مکث بین پاراگراف‌ها، جستجوی مفاهیم کلیدی برای خلاصه کردن محتوا و...)