محتوم؛ کتابی در باب نگاه علم به زندگی بدون ارادهٔ آزاد

کتاب و ادبیات- رمزگشانیوز؛ گفته شده است که کتاب محتوم (Determined) ما را با ماهیت واقعیمان روبه‌رو می‌کند. اینکه ما چه کسی و چه هستیم، زیست‌شناسی است و نه چیزی بیشتر. این موضوع به همان اندازه که ممکن است آزاردهنده باشد، آزادی‌بخش است. این موضوع پیامدهای گستردهٔ پذیرش این واقعیت را برای جامعه به ارمغان خواهد آورد. هر چقدر به‌لحاظ تاریخی دشوار باشد، پاداش آن می‌تواند دنیایی بسیار عادلانه‌تر و انسانی‌تر باشد. این اثر به تشریح و توجیه این مسئله پرداخته است که ارادهٔ آزاد معنا ندارد و تمام اعمال و رفتارهای انسان با شرایط و عواملی که از اختیار او خارج است، تعیین می‌شود. رابرت ام. ساپولسکی در این کتابِ پرفروش نیویورک تایمز، نحوهٔ عملکرد آگاهی و اختیار بشر را بررسی و رابطهٔ عقل و احساس را تحلیل کرده است. او تک‌تک استدلال‌ها و شواهد ارادهٔ آزاد را برشمرده و دلیل مخالفت خود با آن‌ها را در ۱۵ فصل بیان کرده است.

خواندن کتاب محتوم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم
این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب نگاه علم به زندگی بدون ارادهٔ آزاد پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب محتوم
«چرا آن رفتار -شرورانه، با شرافت یا مبهم در آن میانه‌ها- رخ داد؟ به دلیل آنچه یک ثانیه پیش‌تر، یک دقیقه پیش‌تر و... رخ داده بود. درس سرراست از نیمهٔ اول کتاب حاضر این است که جبریت زیست‌شناختی رفتارهایمان در پهنهٔ زمان و مکان گسترده است. یعنی شما در عین اینکه دارید به آنچه پیش رویتان است واکنش نشان می‌دهید، در همان حین با رویدادهایی در آن سوی کرهٔ زمین درگیرید که قرن‌ها پیش از این اعقابتان را شکل داده‌اند. آن تأثیرات نیز عمیق و از نظر پنهان‌اند و جهل شما نسبت به نیروهای شکل‌دهندهٔ پنهانی باعث می‌شود تا جای خالی را با قصه‌هایی از فاعلیت پر کنید. باز ایده‌ای را که تا الان دیگر از بر شده‌اید تکرار کنم: ما کم‌وبیش، هیچ نیستیم به‌جز مجموع آنچه بر آن کنترلی نداریم، یعنی زیست‌شناسی‌مان،‌ محیط‌هایمان و تعاملات آن‌ها.
مهم‌ترین پیام این بود که آن‌ها مولفه‌های جدا از هم نیستند که رفتار را خلق می‌کنند. آن‌ها یکپارچه می‌شوند؛ تکاملْ ژن‌هایی را تولید می‌کند که از آثار اپی‌ژنتیک محیط آغازین متأثرند، که پروتئین‌هایی می‌سازند که تحت اثر هورمون‌هایی در این یا آن بستر خاص در مغزی کار می‌کنند که شما را می‌سازد. پیوستاری یکپارچه که هیچ درز و شکافی را بین آن زمینه‌های تحقیق باز نمی‌گذارد تا قدری آزادی اراده در آن جا بدهند.
به همین دلیل، همان‌طور که در فصل دو گفته شد، واقعاً مهم نیست تحقیقات سبک زندگی چه نشان می‌دهند یا نمی‌دهند. واقعاً اهمیتی ندارد که نیت کِی رخ داد. فقط به وجود آمدن آن نیت مهم است. نخواهیم توانست آرزو کنیم که آرزوی آنچه را که آرزو داریم نداشته باشیم. نمی‌توانیم حکم بدهیم که اختلاف شانس خوب و بد در طول زمان کم می‌شود، چون آن‌ها به احتمال خیلی زیاد، هرچه پیش برود بیشتر از هم دور می‌شوند. تاریخچهٔ یک فرد را نمی‌توان نادیده گرفت، چون ما جز تاریخ‌هایمان چیزی نیستیم».