آداب و رسوم مردم استان البرز در ایام عید نوروز

خانه‌تکانی، به‌جا آوردن رسم چهارشنبه‌سوری، خرید اقلام نوروزی اعم از خوراکی‌ها و غیره، سبزه سبزکردن، پختن سمنو، راه‌اندازی نوروزخوانی و نمایش‌های حاجی فیروز و کوسه‌گردی، پختن شیرینی عید و پهن‌کردن سفره هفت‌سین ازعادت‌های مشترک مردم این استان با سایر نقاط کشور در نوروز است. با این وجود البرزی‌ها رسم دارند پنج‌شنبه آخر سال سر مزار درگذشتگان خود بروند و برای شادی روح آنها شیرینی و خوردنی  خیرات کنند.

رسم «یور»

البرزی‌ها برای خانه‌تکانی رسم جالبی دارند که به آن «یور» می‌گویند. یور هم‌ ریشه با واژه «یاور» است. در این رسم همه بانوان همسایه جمع می‌شوند و به نوبت به خانه یک نفر می‌روند و با کمک یکدیگر خانه‌تکانی او را انجام می‌دهند تا بار سنگین این کار به دوش یک نفر نباشد. روز بعدی هم به خانه دیگری‌ می‌روند و این رسم همچنان ادامه دارد تا همه خانه‌ها تمیز و مرتب شوند.

گِل‌کار در طالقان

نوعی مراسم هم به نام «گِل‌کار» در نزدیکی ایام عید در طالقان انجام می‌شد که برای مرمت دیوارها و کف خانه و به نوعی آماده‌سازی خانه برای دید و بازدیدهای عید به صورت گروهی و با همکاری همسایه‌ها انجام می‌شد و نوعی پیشواز عید بود.

“گل او” هم در طالقان و نزدیکی های عید با زدن آب و کشیدن جارو روی دیوار انجام می شد و غبار هارا از در و دیورا محل می روفت .

کاشتن سبزه در زمین

دربرخی از روستاهای البرز رسم بر این بود سبزه سفره هفت سین را بعد از تحویل سال در زمین بکارند. این سبزه‌ها بعدن خوراک دام‌ها می‌شدند.

مهمانی عمومی

یکی از آداب زیبای البرزی‌ها به خصوص در روستاهای واریان، کلوان، مورود، تکیه، وارنگه رود و گچسر مهمانی دادن عمومی در ۳ روز است. این مراسم در ۳ روز اول فروردین برگزار می‌شود. مردم اغلب و در پشت بام‌ها، باغ‌ها  ویا مساجد جمع می‌شوند و هر خانواده غذای خود را در مجمعه می‌گذارد و به جمع ملحق می‌شود. غذای اصلی این ۳ روز و محتویات مجمعه نان، سبزی‌های پخته مثل اسفناج، چغندر و کلم، ماست، شیر، روغن (کره حیوانی)، سرشیر و زیله است. همچنین از توت خشک، آونگ (کشمش) و گردو نیز به عنوان میوه استفاده می‌شود. پلوسبزی با ماهی و رشته پلو نیز از غذاهای رایج نوروزی در البرز است.
 

رسم اولین دیدارکننده در عید نوروز :

در سابق سنتی وجود داشت که مطابق آن خانواده ها در آغاز عید برای خوش یمن بودن سال نو، از خویشاوند عزیزی دعوت می کردند تا ایشان بعنوان اولین دیدار کننده، به منزل خانواده ی دعوت کننده قدم بگذارد.

در واریان این عمل را هاموتن /hamoten/ می گفتند که البته امروزه رنگ باخته و کمتر خانواده ای به آن پایبند است. عده ای این سنت را اساسا” خرافه و موهوم می دانستند و از سویی دیگر کمتر فردی حاضر بود نقش اولین دیدار کننده را بپذیرد ، چرا که در صورت پذیرش این نقش، مسئولیت هر بداقبالی خانواده ی دعوت کننده بعهده ی او می افتاد!!!

سال میج 

در روستاهای جاده کرج-چالوس از جمله «حسنکدر»، «نساء» و «همه‌جا»   قبل از تحویل سال نو، هر خانواده، از میان خود کسی را که  خوش‌قدم‌تر است انتخاب می‌کنند و دقایقی پیش از تحویل سال نو با یک سینی سبزه، آینه و قرآن از خانه بیرون می‌فرستدند و او بعد از آگاهی یافتن از حلول سال نو وارد منزل می‌شود که به این رسم «سال میج» می‌گویند.

رسم «هفت لقمه»

در برخی روستاهای جاده کرج- چالوس رسم است که عصر آخرین پنج‌شنبه سال به قبرستان بروند و برای درگذشتگان خود فاتحه بخوانند. بعد از این مرحله به مسجد می‌ٰروند و نماز مغرب و عشا را به جا می‌آورند. بانوان منطقه هم در این روز غذایی آماده می‌کنند و به مسجد می‌فرستند و اهالی به صورت چند نفری دور مجمعه‌ها می‌نشینند و شام می‌خورند. کرجی‌ها به این رسم «هفت‌لقمه» می‌گویند که همه ساله در اغلب روستاهای جاده چالوس به ویژه حسنکدر اجرا می‌شود.

نو عید

از دیگر رسم ها رفتن به خانه ها وعید دیدنی کردن در اول عید از کسانی  که تازه از عزیزانشان فوت کرده باشند وبه اصطلاح می گویند نو عید دارند می باشند.

سیزده‌بدر

البرزی‌ها سیزده‌بدر را به دامن طبیعت میٰ‌روند و این روز را در خارج از شهر به سرمی‌برند. همچنین در این روز مردم به گره زدن سبزی اقدام می‌کنند و بعد از گره زدن آن را به آب می‌سپارند.