مقررات حوزه رمزپول‌ها و رمزدارایی‌ها به‌زودی تدوین می‌شود

اقتصادی- رمزگشانیوز؛ پایگاه اطلاع رسانی دولت نوشت: محمدرضا فرزین در یازدهمین همایش سالانه بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت با موضوع «زیست بوم بانکداری هوشمند؛ حکمرانی دیجیتال و نظارت فناورانه» به تشریح اقدامات بانک مرکزی در این حوزه و ترسیم مسیر و برنامه‌های آتی بانک مرکزی در حوزه بانکداری نوین شامل توسعه تعاملات بین‌المللی با استفاده از ظرفیت‌های فناورانه، مقررات گذاری در حوزه رمزارزها و رمزدارایی‌ها، استفاده از هوش مصنوعی در تقویت نظارت بانک مرکزی و مبارزه با پولشویی (استقرار نظارت هوشمند) پرداخت.

تقویت مبادلات بین المللی با استفاده از ظرفیت‌های فناوری های نوین
وی با اشاره به وضعیت خاص اقتصاد ایران ناشی از تحریم‌ها اظهار کرد: تحریم‌ها چالش‌هایی را برای ایران به ویژه در حوزه اقتصادی و تعاملات بین الملل ایجاد کرده است و کشور را به سمت روش های جایگزین و دلارزدایی و استفاده از ارزهای محلی در مبادلات با کشورهای همسایه و هم پیمان سوق داده است. از جمله اقدامات عملی در این راستا، عضویت ایران در اتحادیه پایاپای آسیایی ACU است؛ اتحادیه پایاپای آسیایی شامل ۹ عضو از جمله ایران، هند، پاکستان، بنگلادش، بوتان، مالدیو، میانمار، نپال و سریلانکا می‌باشد که از سال ۱۹۷۴ با هدف تسهیل مبادلات مالی کشورهای عضو شکل گرفته است؛ در این میان، ایران نیز به عنوان دبیر اتحادیه فوق ایفای نقش می‌نماید.
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به فعال کردن دبیرخانه اتحادیه پایاپای آسیا برای استفاده از ظرفیت آن در تعامل با کشورهای عضو افزود: توسعه سامانه پیام‌رسان بین المللی اتحادیه پایاپای آسیا موسوم به ACUMER که از سوی تیم فنی ایران تمهید و ایجاد شده است، زیرساختی است که مطابق با آخرین استانداردهای سوئیفت امکان تبادل پیام‌های مالی میان اعضای اتحادیه را فراهم می‌نماید. این سامانه به نحوی استاندارد تمهید شده است که امکان اتصال به سایر سامانه‌های پیام‌رسان مالی و یا عضویت اعضای جدید را نیز دارا می‌باشد.
فرزین گفت: سامانه پیام‌رسان بین‌المللی اتحادیه پایاپای آسیا ACUMER از ۱۰ مهرماه ۱۴۰۳ عملیاتی شده است.
رئیس کل بانک مرکزی توسعه همکاری های پولی با کشورهای عضو بریکس را دیگر راهکار بانک مرکزی در راستای دلارزدایی برشمرد و گفت: بریکس فرصت خوبی را در اختیار کشور قرار داده است که تعاملات پولی و بانکی با کشورهای منطقه و عضو بریکس را افزایش دهیم.
فرزین گسترش همکاری با بریکس را شامل ۴ حوزه دانست و گفت: تسویه با استفاده از ارز بریکس، تقویت همکاری کشورهای عضو بریکس در حوزه نظام‌های پرداخت (پلتفرم تسویه  BCBPI)، تسویه با استفاده از ارزهای محلی و استفاده از پیام رسان مالی مختص اعضا برنامه های بانک مرکزی در راستای استفاده از ظرفیت بریکس در پیشبرد اهداف اقتصادی کشور است. 
رئیس کل بانک مرکزی اتصال شبکه پرداخت کشور به شبکه پرداخت کشورهای همسایه با هدف تسهیل تعاملات را از دیگر برنامه بانک مرکزی در حوزه بانکداری نوین برشمرد و ادامه داد: با اتصال شبکه پرداخت کشور به شبکه‌های پرداخت کشورهای همسایه، اتباع دو کشور در فاز نهایی این طرح می‌توانند با پول محلی خود در کشورهای مقصد خریدهای خود را انجام دهند. این موضوع با اتصال شبکه پرداخت کشور (شتاب)‌به شبکه پرداخت کشور روسیه (میر) فراهم شده است و در آینده نزدیک شاهد اتصال شبکه پرداخت کشور به سایر کشورهای همسایه نیز خواهیم بود. بدیهی است لازمه برقراری این ارتباطات، ایجاد پیمان‌های پولی بین کشورها و امکان تهاتر و تسویه با استفاده از ارزهای محلی آن‌ها است که قبلا به آن اشاره شد.
فرزین در تشریح زمان‌بندی سه فاز اجرایی پروژه اتصال شتاب به میر گفت: در فاز اول: امکان برداشت وجه نقد توسط گردشگران ایرانی از دستگاه‌های خودپرداز روسی با استفاده از کارت‌های بانکی ریالی تعریف شده است. به گونه‌ای که اشخاص ایرانی قادر خواهند بود نسبت به دریافت وجه نقد روبلی در خودپردازهای روسی اقدام کنند. از شهریورماه سال جاری بانک های تجارت، ملت، رفاه و پاسارگاد به پروژه متصل و در حال انجام عملیات هستند و بانک های سپه، ملی، صادرات و گردشگری در شرف اتصال به پروژه هستند.
وی افزود: در فاز دوم امکان استفاده گردشگران روسی از پایانه‌های فروشگاهی ایران با استفاده از کارت های بانک‌های خارجی متصل به شبکه میر روسیه  تا پایان سال جاری عملیاتی می‌شود. همچنین در فاز سوم امکان بهره‌مندی گردشگران ایرانی از پایانه‌های فروشگاهی کشور روسیه و انجام تراکنش خرید با استفاده از کارت های بانکی تعریف شده در تلفن همراه طی نیمه اول سال آتی به بهره برداری می‌رسد.
رئیس کل بانک مرکزی در ادامه مبنای تسویه نرخ ارز در پروژه میر شتاب را نرخ تعیین شده در بازار ارز توافقی معرفی کرد. 
فرزین همچنین با اشاره به انعقاد پیمان پولی میان ایران و روسیه گفت: این پیمان با هدف حذف دلار از تبادلات دو کشور و استفاده از ریال و روبل در تسویه پرداخت ها انجام می شود و اکوسیستم فعالیت آن کاملا آماده است.

گسترش ریال دیجیتال در دستور بانک مرکزی
رئیس هیات عالی بانک مرکزی توسعه کاربردهای ریال دیجیتال و فراگیر کردن استفاده از آن با هدف پی‌ریزی و استقرار اقتصاد هوشمند در کشور را از دیگر برنامه های بانک مرکزی در این حوزه عنوان کرد و گفت: امروزه انتشار پول دیجیتال توسط بانک‌های مرکزی بسیاری از اقتصادهای درحال رشد، در دستور کار است. پول دیجیتال بانک مرکزی، چه در بخش خدمات پرداخت خرد و چه در بخش خدمات تسویه مالی کلان، به طور قابل توجهی کارایی و اثربخشی زیرساخت مالی را افزایش می‌دهد.
وی گفت: در حال حاضر، بیست و سه کشور از مرحله تحقیقات و طراحی پول دیجیتال، به مرحله اجرای آزمایشی و محدود پول دیجیتال خود وارد شده اند؛ که جمله مهمترین آنها می‌توان به کشورهای چین، فدراسیون روسیه، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کره جنوبی، ترکیه و هند اشاره کرد. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز در این زمینه در زمره کشورهای پیش رو دسته بندی شده و اقدامات زمینه‌ای گسترده ای را در طول دو سال گذشته با همکاری شبکه بانکی پیگیری کرده است.
فرزین تصریح کرد: گسترش کاربرد ریال دیجیتال بانک مرکزی و ادغام آن در نظام اقتصادی کشور ظرفیت رشد اقتصادی و بهبود نظام‌های پرداخت را توسعه داده و زیست بوم مالی کشور را مقاوم‌تر و فراگیرتر می‌کند. این نوآوری از یک سو پرداخت‌های آنی را تسهیل کرده و از سوی دیگر هزینه‌های تراکنش‌های مالی را کاهش می‌دهد. 
رئیس کل بانک مرکزی قابلیت برنامه‌پذیری ریال دیجیتال از طریق اجرای قراردادهای هوشمند را از دیگر مزایای آن برشمرد و گفت: این قابلیت می تواند زمینه اجرای تراکنش‌های خودکار براساس شرایط از پیش تعیین شده را فراهم کند. برنامه بلندمدت بانک مرکزی، تقویت ظرفیت هوشمندسازی اقتصاد و توسعه ظرفیت های جدید در فضای اقتصاد دیجیتال کشور، با رواج نظام پولی و پرداخت مبتنی بر ریال دیجیتال، بعنوان بستر ارائه خدمات پرداخت و توسعه قراردادهای هوشمند، است.
فرزین گفت: در سال جاری، پروژه ریال دیجیتال پس از طی موفقیت آمیز دوره پیش آزمایشی، وارد مرحله جدید اجرای آزمایشی شد. در این حله علاوه بر سه بانک ملت، تجارت و ملی، بانک‌های پست بانک، آینده، سپه نیز ارائه خدمات مبتنی بر ریال دیجیتال را عملیاتی کرده و پنج بانک دیگر نیز در ماه‌های آتی نسبت به عملیاتی کردن زیرساخت‌ها و ارائه خدمات پرداخت مبتنی بر ریال دیجیتال اقدام می‌کنند. همچنین در سال جاری ارائه خدمات پرداخت مبتنی بر ریال دیجیتال در جزیره کیش بصورت عمومی فعال شده و توسعه این خدمت بصورت تدریجی و برنامه‌ریزی شده در کل کشور در دست اقدام است. بر این اساس مقرر است در طول اجرای فاز آزمایشی، امکان دریافت و پرداخت با ریال دیجیتال برای کلیه مشتریان شبکه بانکی فراهم شود.

بازار رمز پول‌ها مقررات گذاری می‌شود
رئیس کل بانک مرکزی انتظام‌بخشی به بازار رمزارزها  و سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری ‌بانک مرکزی در حوزه رمزپول‌ها را از اولویت های مهم بانک مرکزی در حوزه فناوری های نوین برشمرد و گفت: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، به عنوان متولی مدیریت بازار پول و ارز، سیاست گذار و تنظیم‌گر نظام‌های پرداخت کشور و تنظیم‌گر در حوزه رمزپول‌ها و ناظر بر مبادله آنها، با هدف استفاده از ظرفیت‌ها و فرصت‌های نهفته در توسعه فناوری‌های نوین مالی، تقویت شفافیت در فعالیت‌های مرتبط با رمزپول و آگاهی بخشی به مردم در این حوزه، مقررات رمزپول ها را تهیه و برای تصویب به زودی به هیات عالی بانک مرکزی می‌برد. 
رئیس هیات عالی بانک مرکزی با اشاره به مبلغ و میزان بالای تراکنش‌ها در حوزه رمزارز گفت: در کشور ۲۱۸ کارگزار فعال در حوزه مبادله رمز ارز وجود دارد که ماهانه ۱۰ میلیون تراکنش به مبلغ ۳۵ همت توسط آنها انجام می شود. این اعداد اعداد بزرگی است و می تواند ثبات مالی و پولی کشور را تحت تاثیر قرار دهد از این منظر ورود دقیق و سیاستگذاری در این حوزه امری اجتناب ناپذیر و ضروری است. ما علاوه بر توسعه فعالیت در این حوزه باید نگاه جدی به اطمینان بخشی به ثبات مالی ناشی از فعالیت در این بازار نیز خواهیم داشت. 
فرزین گفت: با مقررات گذاری درست و اجرای سیاست های احتیاطی توسط بانک مرکزی می توانیم از ظرفیت‌های رمزارزها و رمزدارایی‌ها برای مدیریت تحریم ها نیز بهره ببریم. 
وی این چارچوب سیاستگذاری را مستند به مواد (۴)، (۲۴)، (۵۹) و (۶۴) قانون جدید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دانست و گفت: بر سااس این مواد قانونی مسئولیت صدور مجوز و نظارت موثر بر حسن عملکرد «کارگزار رمزپول» و «نهاد امین»، را به عنوان اشخاص تحت نظارت بانک مرکزی، متقبل شده و مجموعه مقررات مربوطه از سوی این بانک تدوین و ابلاغ خواهدشد.
رئیس کل بانک مرکزی همچنین با اشاره به اهمیت مشارکت و هماهنگی بین دستگاه‌ها برای تدوین مقررات در این حوزه گفت: با توجه به ضرورت تدوین مجموعه مقررات مرتبط با دارائی‌های دیجیتال و توکن سازی انواع دارائی از سوی وزارت امور اقتصادی و دارائی و سازمان بورس اوراق بهادار، تمامی مساعی این بانک در تدوین مقررات در این حوزه با دستگاه‌ها و سازمان های مرتبط انجام خواهد شد.

تقویت نوآوری و توسعه اکوسیستم‌های پولی و مالی با اولویت اکوسیستم بانکداری باز
فرزین تقویت نوآوری و توسعه اکوسیستم‌های پولی و مالی با اولویت اکوسیستم بانکداری باز را از اولویت بانک مرکزی در حوزه بانکداری نوین دانست و گفت: جهت تسهیل امور فناوران مالی که زمینه‌ساز گسترش نوآوری‌ها در صنعت پولی و بانکی هستند، بانک مرکزی به دنبال آن است که زیرساخت‌های فنی و کسب وکاری لازم را ایجاد کرده و در اختیار این بازیگران قرار دهد. این زیرساخت‌ها نافی نقش و مسئولیت بانک‌ها در حفظ پایداری سیستم پولی کشور نخواهد بود. 
رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرد: به دنبال تاب آوری شبکه پرداخت  با فراگیر کردن روش‌های پرداخت مبتنی بر حساب هستیم چرا که پرداخت مبتنی بر کارت پیشرفت قابل توجهی در کشور داشته است و پرداخت مبتنی بر حساب مغفول مانده است. بانک مرکزی به دنبال تنوع بخشی در روش های پرداخت باهدف تسهیل در کسب و کارهای و فعالیت‌های اقتصادی است. با ایجاد و گسترش سیستم‌های پرداخت موازی، مانند کیف پول‌های الکترونیکی، ریال دیجیتال بانک مرکزی، پرداخت‌های حسابی (مانند سرویس پل پی) و سایر فناوری‌های نوین مالی این هدف دنبال می شود. 

بازمهندسی نظام نظارتی و تجهیز آن به ابزارهای هوشمند فناورانه
رئیس هیات عالی بانک مرکزی بازمهندسی نظام نظارتی و تجهیز آن به ابزارهای هوشمند فناورانه (نظارت هوشمند) را از دیگر برنامه‌های بانک مرکزی برشمرد و گفت: در حوزه نظارت بانک مرکزی دچار مشکل هستیم و این مشکل مسئله‌ای تاریخی است. بر اساس قانون جدید حوزه اشخاص و نهادهای تحت نظارت بانک مکرزی توسعه یافته است و بانک مکرزی برای نظارت دقیق باید مدل مشخصی از نظارت بر پایه فناوری طراحی و پیاده کند. 
فرزین گفت: با توجه به برنامه بانک مرکزی برای حرکت به سمت تخصصی شدن بانک ها باید استانداردهای نظارت نیز بر اساس نوع فعالیت بانک انجام شودو در این مسیر حتما از فناوری بهره خواهیم گرفت. 

مقاوم‌سازی و ارتقاء سطح امنیت زیرساخت‌های پولی و بانکی 
وی با اشاره به اهمیت مقاوم‌سازی و ارتقاء سطح امنیت زیرساخت‌های پولی و بانکی و استفاده از فناوری‌های نوین برای این منظور گفت: در یکسال اخیر شاهد افزایش حملات سایبری در سطح شبکه بانکی بوده‌ایم. با توجه به افزایش حملات و تهدیدات سایبری، مقاوم‌سازی زیرساخت‌ها و ارتقای سطح امنیت امری ضروری است. مقاوم‌سازی و ارتقاء سطح امنیت زیرساخت‌های پولی و بانکی و استفاده از فناوری‌های نوین در راستای ارتقاء امنیت داده‌ها و اطلاعات مالی، حفظ اعتماد عمومی به نظام مالی، استمرار سرویس دهی و افزایش تاب آوری زیرساخت‌های حیاتی پولی و بانکی انجام می شود. 
رئیس کل بانک مرکزی از دریافت مجوز مرکز میانی بانکی به منظور صدور گواهی امضای الکترونیک برای ذی نفعان و مشتریان شبکه بانکی خبر داد و گفت: مقدمات راه‌اندازی این مرکز با همکاری و تعامل مرکز ریشه دولتی صورت انجام شده است و با مساعدتی که از سوی مرکز ریشه صورت گرفت، اقدامات اولیه شامل برگزاری مراسم تولید پیش‌کلید گواهی الکترونیکی مرکز میانی بانکی در تاریخ ۲۰ آبان ماه سال جاری در محل بانک مرکزی انجام شد.
وی افزود: با این اقدام بانک مرکزی، فرآیندهای بیشتری در حوزه بانکی از قبیل افتتاح حساب، سفته، برات، چک، ضمانت‌نامه، قراردادها، تعهدنامه‌ها و ... بصورت غیر حضوری و قانونمند توسعه یابد و تعداد مراجعات حضوری شهروندان به شعب بانک ها بصورت قابل توجهی کاهش یابد.

ایجاد مرکز هوش مصنوعی در بانک مرکزی
فرزین در پایان به برنامه بانک مرکزی برای بهره گیری از هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: در بانک مرکزی مرکز هوش مصنوعی ایجاد شده است و برای توسعه نظارت هوشمند و ارتقا آن در بانک مرکزی به دنبال استفاده از ظرفیت های هوش مصنوعی هستیم. 
وی گفت: در حوزه مالی و بانکی، هوش مصنوعی می‌تواند در مدیریت ریسک، نظارت بر تراکنش‌ها، پیش‌بینی نوسانات بازار، بهینه‌سازی سیاست‌های پولی و بهبود فرآیندهای نظارتی موثر باشد. و راه اندازی مرکز هوش مصنوعی در استای شناسایی منابع داده‌ای و فرآیندهای کسب‌وکاری موجود و بررسی کاربرد هوش مصنوعی در کلیه معاونت‌های بانک مرکزی به منظور بهبود فرآیندها و سازوکارهای فعلی تاثیرگذار است؛ تعیین استراتِژی لازم برای بهره‌گیری از هوش مصنوعی به منظور نیل به اهداف بانک مرکزی در تمامی حوزه‌های کسب‌و‌کاری از قبیل اقتصادی، ارزی، ریالی، نظام پرداخت، نظارتی و ... از اهداف این پروژه است.