سیگار و قلیان در سبد تفریحیِ خانوار!
نقشه‌راهی برای سد قبح‌شکنی دخانیات ترسیم می‌شود؟
«ژست پُک» اگرچه این روزها از بانوانِ جامعه تا نوجوانان کم‌سن و سال را به خود درگیر کرده که سعیِ قریب به اکثریتِ کارشناسان امر در این راستا، پاک‌سازیِ مسیر دخانیات از روزمرۀ یکایک آحاد جامعه است که مع‌هذا با تفاسیر موجود و رصد وقایع روزانه، نه تنها به تصفیۀ افکار اقشار درگیرِ این امر، منتهی نگشته که هر روزه به تعداد صاحبان این ژست اضافه می‌شود.
یادداشت- رمزگشانیوز؛ در این مطلب به قلم الهام آمرکاشی می‌خوانید: درحالی در زمرۀ کشورهایی با قدمت فرهنگیِ چند هزارساله قرار داریم که در بسیاری از مواردِ پرتکرار، در ردۀ جوامع جهان‌‌چندم ایستاده‌ایم و با الگوبرداری‌های نامتناسب از مؤلفه‌های متوالی، سعی بر تجلیِ این مهم داریم که قبح‌شکنی در پلکان‌های متعددی را از آنِ خود کرده‌ایم و به اعتقاد اکثریت صاحب‌نظران در این زمینه، «مصرف سیگار و قلیان در سبد تفریحیِ خانوار»، از جمله موارد قبح‌شکن در این زمینه است که جامعه، شاهد طی مسیر بیراهه‌ای است که همچنان به مثابۀ فرهنگی نوین، در حال تکوین و ادامه است!
«ژست پُک» اگرچه این روزها از بانوان جامعه تا نوجوانان کم‌سن و سال را به خود درگیر کرده که سعیِ قریب به اکثریتِ کارشناسان امر در این راستا، پاک‌سازیِ مسیر دخانیات از روزمرۀ یکایک آحاد جامعه است که مع‌هذا با تفاسیر موجود و رصد وقایع روزانه، نه تنها به تصفیۀ افکار اقشار درگیرِ این امر، منتهی نگشته که هر روزه به تعداد صاحبان این ژست اضافه می‌شود و به گفتۀ محمدرضا مسجدی -دبیرکل جمعیت مبارزه با دخانیات ایران- مصرف قلیان، خانوادگی شده است!
مسجدی با بیان اینکه بین ۲۰ تا ۲۲ درصد مردان و ۳ تا ۴ درصد زنان به طور عام در کشور، دخانیات مصرف می‌کنند، معتقد است: «استعمال سیگار در زنان نسبت به مردان، روند رشد بالای ۷۰ درصد داشته و دو موضوع مهم، این است که سن مصرف، سال به سال در حال پایین آمدن است و نگرانی دوم مسئله اختلاف جنسیتی است. مطالعاتی که در میان دانش‌آموزان و دانشجویان انجام شده، نشان می‌دهد که افزایش مصرف در پسران در مقایسه با دختران متفاوت است، به نحوی که در پسران افزایش خفیف ۱۳ درصدی داشته، اما در دخترانِ ۱۳ تا ۱۵ سال، افزایش مصرف جهشی و ۱۳۳ درصدی بوده است».
در این زمینه ابوالقاسم عیسی‌مراد -مدیر گروه روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی- ضمن اشاره به افزایش مشکلات ناشی از مصرف سیگار در جامعه معتقد است: «سودجویی و تبلیغات به سمتی پیش رفته که حتی در ایران قبح سیگارکشیدن برای خانم‌ها از بین رفته و پسر‌بچه‌های کم‌سن و سالی را در خیابان می‌بینیم که دنبال خرید سیگار و مصرف آن هستند».
عیسی‌مراد با تبیین این مهم که «مصرف سیگار یک نوع رفتار است؛ رفتاری که به فرد و هیجانات و اضطراب، اندوه، شادی و موقعیت‌هایی که در آن حضور دارد، دخیل بوده و بعد از مدتی نیاز به سم نیکوتین در خون، فرد را مشتاق کشیدن سیگار می‌کند»؛ تأکید دارد: «کشیدن سیگار، یک فعالیت جایگزین است؛ زیرا فرد در جامعه پرتنش و مملو از اضطراب و هیجان امروزی، برای تخلیه فشارهای روحی و روانی خود، آن را انجام می‌دهد. این موضوع، یک واکنش خارجی است که سرمنشأ آن، تنش‌های داخلی است. البته این مقوله، جدا از اعتیاد به نیکوتین است. افراد غیرسیگاری نیز هنگام تنش و اضطراب، به اقدام‌های مشابه روی می‌آورند؛ مانند جویدن ناخن، بازی با دکمه، حرکت‌های سریع دست یا پا و مشغول شدن به کاری دیگر که ارتباطی با عامل استرس‌زا ندارد».
وی همچنین با ورود به مقولۀ تبلیغات بازدارنده در این خصوص، تبلیغات سازنده منع مصرف دخانیات را زمانی آگاهی‌بخش می‌داند که همراه با عمل باشد و در این باره می‌گوید: «زمانی که فردی هشدار منع مصرف می‌دهد، خودش سیگاری باشد پس به جای هشدار، عملاً ترغیب کرده است؛ کاری که امروزه انجام می‌شود. اگر سیگار بد است که بد هم هست نباید در فیلم‌ها و تبلیغات استفاده شود. پزشکی که هشدار می‌دهد، خودش نباید سیگار بکشد. نقش خانواده‌ها هم مشخص است. پدری که سیگار می‌کشد، فرزندش را عملاً به کشیدن سیگار ترغیب می‌کند».
با توجه به فحوای مطالب، موارد مذکور تا حدی شفاف و روشن‌گر است که الزام ورود دولتمردان در عرصۀ فرهنگ‌سازی و منع استفاده از دخانیات در جامعه، بیش از پیش حس می‌شود که حسین فرشیدی -معاون وزیر بهداشت و دبیر ستاد کشوری کنترل دخانیات- نیز با ابراز نگرانی از کاهش سن شروع مصرف دخانیات و افزایش مصرف این محصول آسیب‌رسان سلامت در گروه‌های سنی جوان کشور به خصوص بانوان که عمدتاً ناشی از پایین بودن قیمت محصولات دخانی و تنوع بسته‌بندی، دسترسی فراوان و آسان به این محصولات، مصرف بی‌رویه دخانیات در شبکه نمایش خانگی و تبلیغات و فروش در فضای مجازی بوده است، بر «اجرای مؤثر ضوابط فروش و عرضه این محصولات، از جمله رعایت فاصله ۱۰۰ متری از مراکز فرهنگی و آموزشی، ممنوعیت فروش نخی سیگار و فروش دخانیات به افراد زیر ۱۸ سال، ممنوعیت تبلیغات، عدم فروش محصولات قاچاق و تشدید نظارت‌ها و برخوردهای بازدارنده با متخلفینی که ضوابط مربوط به عرضه محصولات دخانی را رعایت نمی‌کنند»، تأکید دارد.
فرشیدی درحالی ورود معاون قضایی دادستان کشور در پیگیری حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم در برخورد با عوامل نمایش استعمال دخانیات در تولیدات رسانه‌ای، به ویژه شبکه نمایش خانگی و تبلیغ و فروش این محصولات در شبکه مجازی را مؤثر می‌داند که وی در این زمینه، خواستار حمایت وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت امور اقتصادی و دارایی در راه‌اندازی پایانه‌های فروشگاهی در واحدهای صنفی فروش دخانیات، اجرای مؤثر کد رهگیری برای کلیه محصولات دخانی در راستای شفافیت زنجیره توزیع و برخورد آنی با فروش غیرمجاز محصولات دخانی شد.
با عنایت به شواهد موجود در خصوص آمار افزایشی مصرف دخانیات و قبح‌شکنی این امر در جامعه و پیگیریِ کارشناسانِ وقت در این خصوص، به نظر می‌رسد وقت آن رسیده تا مسئولان ذیربط با رویکردی جامع در این زمینه ورود کرده و اجتماع حاضر در آتیه‌ای نه‌چندان دور، به توالی شاهد شیب کاهشی مصرف دخانیات در کشور باشد.
باید منتظر بود و دید در این مسیر، نقشه‌راهی برای سد قبح‌شکنی دخانیات از سوی دولتمردانِ وقت، ترسیم می‌شود یا خیر!
«ژست پُک» اگرچه این روزها از بانوان جامعه تا نوجوانان کم‌سن و سال را به خود درگیر کرده که سعیِ قریب به اکثریتِ کارشناسان امر در این راستا، پاک‌سازیِ مسیر دخانیات از روزمرۀ یکایک آحاد جامعه است که مع‌هذا با تفاسیر موجود و رصد وقایع روزانه، نه تنها به تصفیۀ افکار اقشار درگیرِ این امر، منتهی نگشته که هر روزه به تعداد صاحبان این ژست اضافه می‌شود و به گفتۀ محمدرضا مسجدی -دبیرکل جمعیت مبارزه با دخانیات ایران- مصرف قلیان، خانوادگی شده است!
مسجدی با بیان اینکه بین ۲۰ تا ۲۲ درصد مردان و ۳ تا ۴ درصد زنان به طور عام در کشور، دخانیات مصرف می‌کنند، معتقد است: «استعمال سیگار در زنان نسبت به مردان، روند رشد بالای ۷۰ درصد داشته و دو موضوع مهم، این است که سن مصرف، سال به سال در حال پایین آمدن است و نگرانی دوم مسئله اختلاف جنسیتی است. مطالعاتی که در میان دانش‌آموزان و دانشجویان انجام شده، نشان می‌دهد که افزایش مصرف در پسران در مقایسه با دختران متفاوت است، به نحوی که در پسران افزایش خفیف ۱۳ درصدی داشته، اما در دخترانِ ۱۳ تا ۱۵ سال، افزایش مصرف جهشی و ۱۳۳ درصدی بوده است».
در این زمینه ابوالقاسم عیسی‌مراد -مدیر گروه روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی- ضمن اشاره به افزایش مشکلات ناشی از مصرف سیگار در جامعه معتقد است: «سودجویی و تبلیغات به سمتی پیش رفته که حتی در ایران قبح سیگارکشیدن برای خانم‌ها از بین رفته و پسر‌بچه‌های کم‌سن و سالی را در خیابان می‌بینیم که دنبال خرید سیگار و مصرف آن هستند».
عیسی‌مراد با تبیین این مهم که «مصرف سیگار یک نوع رفتار است؛ رفتاری که به فرد و هیجانات و اضطراب، اندوه، شادی و موقعیت‌هایی که در آن حضور دارد، دخیل بوده و بعد از مدتی نیاز به سم نیکوتین در خون، فرد را مشتاق کشیدن سیگار می‌کند»؛ تأکید دارد: «کشیدن سیگار، یک فعالیت جایگزین است؛ زیرا فرد در جامعه پرتنش و مملو از اضطراب و هیجان امروزی، برای تخلیه فشارهای روحی و روانی خود، آن را انجام می‌دهد. این موضوع، یک واکنش خارجی است که سرمنشأ آن، تنش‌های داخلی است. البته این مقوله، جدا از اعتیاد به نیکوتین است. افراد غیرسیگاری نیز هنگام تنش و اضطراب، به اقدام‌های مشابه روی می‌آورند؛ مانند جویدن ناخن، بازی با دکمه، حرکت‌های سریع دست یا پا و مشغول شدن به کاری دیگر که ارتباطی با عامل استرس‌زا ندارد».
وی همچنین با ورود به مقولۀ تبلیغات بازدارنده در این خصوص، تبلیغات سازنده منع مصرف دخانیات را زمانی آگاهی‌بخش می‌داند که همراه با عمل باشد و در این باره می‌گوید: «زمانی که فردی هشدار منع مصرف می‌دهد، خودش سیگاری باشد پس به جای هشدار، عملاً ترغیب کرده است؛ کاری که امروزه انجام می‌شود. اگر سیگار بد است که بد هم هست نباید در فیلم‌ها و تبلیغات استفاده شود. پزشکی که هشدار می‌دهد، خودش نباید سیگار بکشد. نقش خانواده‌ها هم مشخص است. پدری که سیگار می‌کشد، فرزندش را عملاً به کشیدن سیگار ترغیب می‌کند».
با توجه به فحوای مطالب، موارد مذکور تا حدی شفاف و روشن‌گر است که الزام ورود دولتمردان در عرصۀ فرهنگ‌سازی و منع استفاده از دخانیات در جامعه، بیش از پیش حس می‌شود که حسین فرشیدی -معاون وزیر بهداشت و دبیر ستاد کشوری کنترل دخانیات- نیز با ابراز نگرانی از کاهش سن شروع مصرف دخانیات و افزایش مصرف این محصول آسیب‌رسان سلامت در گروه‌های سنی جوان کشور به خصوص بانوان که عمدتاً ناشی از پایین بودن قیمت محصولات دخانی و تنوع بسته‌بندی، دسترسی فراوان و آسان به این محصولات، مصرف بی‌رویه دخانیات در شبکه نمایش خانگی و تبلیغات و فروش در فضای مجازی بوده است، بر «اجرای مؤثر ضوابط فروش و عرضه این محصولات، از جمله رعایت فاصله ۱۰۰ متری از مراکز فرهنگی و آموزشی، ممنوعیت فروش نخی سیگار و فروش دخانیات به افراد زیر ۱۸ سال، ممنوعیت تبلیغات، عدم فروش محصولات قاچاق و تشدید نظارت‌ها و برخوردهای بازدارنده با متخلفینی که ضوابط مربوط به عرضه محصولات دخانی را رعایت نمی‌کنند»، تأکید دارد.
فرشیدی درحالی ورود معاون قضایی دادستان کشور در پیگیری حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم در برخورد با عوامل نمایش استعمال دخانیات در تولیدات رسانه‌ای، به ویژه شبکه نمایش خانگی و تبلیغ و فروش این محصولات در شبکه مجازی را مؤثر می‌داند که وی در این زمینه، خواستار حمایت وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت امور اقتصادی و دارایی در راه‌اندازی پایانه‌های فروشگاهی در واحدهای صنفی فروش دخانیات، اجرای مؤثر کد رهگیری برای کلیه محصولات دخانی در راستای شفافیت زنجیره توزیع و برخورد آنی با فروش غیرمجاز محصولات دخانی شد.
با عنایت به شواهد موجود در خصوص آمار افزایشی مصرف دخانیات و قبح‌شکنی این امر در جامعه و پیگیریِ کارشناسانِ وقت در این خصوص، به نظر می‌رسد وقت آن رسیده تا مسئولان ذیربط با رویکردی جامع در این زمینه ورود کرده و اجتماع حاضر در آتیه‌ای نه‌چندان دور، به توالی شاهد شیب کاهشی مصرف دخانیات در کشور باشد.
باید منتظر بود و دید در این مسیر، نقشه‌راهی برای سد قبح‌شکنی دخانیات از سوی دولتمردانِ وقت، ترسیم می‌شود یا خیر!
elhamamerkashi@ymail.com
لینک کوتاه
اخبار مرتبط
نظرات شما
0 نظر