دکتر پزشکیان در صحن علنی مجلس
لایحه بودجه ۱۴۰۵ با رویکرد مهار تورم و عدالت تنظیم شده است
کد خبر: 22320
رئیسجمهور در جریان دفاع از کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ کل کشور در صحن علنی مجلس، با تشریح شرایط ویژه تدوین این لایحه، تأکید کرد: بودجه سال آینده با رویکرد مهار تورم، انضباط مالی، جلوگیری از کسری بودجه و تقویت عدالت اجتماعی تنظیم شده و دولت تلاش کرده است با وارد کردن کمترین فشار به مردم، ثبات اقتصادی و معیشتی کشور را حفظ کند.
سیاسی- رمزگشانیوز؛ پایگاه اطلاعرسانی دولت نوشت: دکتر مسعود پزشکیان صبح امروز یکشنبه ۷ دی ۱۴۰۴ در صحن علنی مجلس شورای اسلامی و در جریان بررسی کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ کل کشور، با بیان اینکه ابتدا خلاصهای از زحمات کارشناسان دولت در تدوین لایحه بودجه را قرائت میکند، افزود: پس از آن دیدگاهها، باورها و انتظارات دولت از مجلس محترم را بیان خواهم کرد.
رئیس جمهور در تشریح کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ گفت: لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ کل کشور از حیث منابع و مصارف بالغ بر ۱۴ هزار و ۴۴۱ میلیارد و ۴۱۷ میلیون و ۵ هزار و ۶۰۰ ریال است. منابع بودجه عمومی دولت از محل درآمدها و واگذاری داراییهای سرمایهای و مالی و همچنین مصارف بودجه عمومی دولت از حیث هزینهها و تملک داراییهای سرمایهای و مالی بالغ بر ۵ هزار و ۹۵۰ میلیارد ریال است که شامل منابع عمومی به میزان ۵ هزار و ۲۲۰ میلیارد ریال و درآمد اختصاصی وزارتخانهها و مؤسسات دولتی به میزان ۷۳۴ میلیارد ریال میشود.
دکتر پزشکیان ادامه داد: بودجه شرکتهای دولتی، بانکها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت از لحاظ درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بالغ بر ۸ هزار و ۸۹۶ میلیارد و ۶۲۶ میلیون و ۹۸۲ هزار و ۳۰۰ ریال و از حیث هزینهها و سایر پرداختها نیز به همین میزان پیشبینی شده است. همچنین بودجه جمعی خرجی بالغ بر یک هزار و ۴۸۹ میلیارد و ۲۴۱ میلیون و ۵۲ هزار و ۵۰۰ ریال است که از سرجمع بودجه کل کشور مبلغ یک هزار و ۸۹۸ میلیارد و ۴۵۰ میلیون و ۵۲۹ هزار و ۲۰۰ ریال به عنوان مبالغ دوبارهمنظور شده جمعی خرجی کسر میشود.
رئیسجمهور با اشاره به شرایط خاص تدوین بودجه سال جاری تصریح کرد: سال جاری از نظر تدوین بودجه یکی از متفاوتترین سالها بود. کشور عظیمترین خشکسالی نیمقرن اخیر را پشت سر گذاشت، قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش شدیدی داشت و منابع حاصل از صادرات نفت ایران نیز کاهش یافت. دشمنان جمهوری اسلامی تحریمها را تشدید کردند و تلاش داشتند هزینههای اقتصادی بیشتری به کشور تحمیل کنند. همچنین جنگی بزرگ با شرورترین رژیم و استکبار جهانی به کشور تحمیل شد.
دکتر پزشکیان افزود: با لطف الهی، انسجام و همراهی مردم، ایثار نیروهای نظامی، وفاق مسئولان و رهبری داهیانه مقام معظم رهبری، همه این شرایط سخت پشت سر گذاشته شد و کشور علیرغم مواجهه با طوفانهای مکرر، مسیر خود را ادامه داد.
رئیس جمهور با بیان اینکه قانون بودجه سال آینده نیز تفاوتهای جدی با سالهای گذشته دارد، گفت: ماده ۱۸۲ آییننامه داخلی مجلس اصلاح شد، بودجه یکمرحلهای شد، قانون الحاق سه که به تصویب نمایندگان محترم رسید، الزامات جدیدی برای تدوین بودجه ایجاد کرد، مقرر شد بودجه بدون احکام و تبصرهها به مجلس تقدیم شود، زمان تقدیم لایحه تغییر کرد و همچنین واحد پولی کشور تغییر یافت و چهار صفر از آن حذف شد و لایحه بر همان اساس تنظیم گردید.
دکتر پزشکیان با اشاره به دشواریهای تدوین بودجه خاطرنشان کرد: همه این عوامل کار تنظیم بودجه سال آینده را دشوارتر کرد، اما دولت تلاش کرد با تمام مقتضیات قانونی جدید منطبق شود و بودجه را دقیقاً در موعد مقرر به مجلس تقدیم کند تا امور جاری کشور دچار وقفه نشود. انتظار داریم نمایندگان محترم نیز با توجه به این حساسیتها، با رأی به کلیات و تصویب بهموقع بودجه، به اداره منظم کشور کمک کنند.
رئیس جمهور با تشریح رویکردهای اصلی دولت در تدوین لایحه بودجه ۱۴۰۵ گفت: نخستین اولویت، جلوگیری از تورم است. تورم در کشور ناشی از کسری بودجه دولت و بینظمی بانکهاست. دولت در کنار تلاش برای ساماندهی نظام بانکی، تلاش کرده در سال آینده کسری بودجه نداشته باشد و به همین دلیل علیرغم تورم بالا، بودجه دولت تنها دو درصد افزایش یافته است.
دکتر پزشکیان افزود: در این مسیر بسیاری از هزینههای دستگاهها کاهش یافته، ردیفهای اعتباری غیرضرور حذف شده و از این پس تخصیص بودجه صرفاً بر پایه بودجهریزی عملیاتی خواهد بود؛ به این معنا که دستگاهها باید خدمات قابل ارائه خود را مشخص کنند تا بودجه دریافت کنند. بودجه انضباطی و بدون کسری، آتش تورم را کمرنگ کرده و گرانیها را تا حدی کنترل میکند. دولت تلاش کرده بیشترین فشار را بر خود وارد کند تا آسیب به مردم به حداقل برسد.
رئیسجمهور با تأکید بر ضرورت همراهی مجلس گفت: انتظار دولت این است که نمایندگان محترم نیز کمک کنند تا درآمدهای موهوم و هزینههای محکوم به بودجه اضافه نشود.
دکتر پزشکیان عدالت را دومین محور اصلی بودجه دانست و اظهار کرد: خود را متعهد میدانم که در مسیر عدالت گام بردارم. با وجود افزایش تنها دو درصدی بودجه، حقوق کارکنان دولت ۲۰ درصد افزایش یافته است. هرچند این افزایش با تورم متناسب نیست، اما دولت تلاش کرده با افزایش معافیتهای مالیاتی بخشی از این فاصله را جبران کند.
رئیس جمهور افزود: افرادی که تا ۴۰ میلیون تومان حقوق دریافت میکنند، به طور کامل از پرداخت مالیات معاف شدهاند و حقوقبگیران با درآمد بین ۴۰ تا ۹۳ میلیون تومان تنها ۱۰ درصد مالیات پرداخت خواهند کرد که از این طریق بخش قابل توجهی از فشار تورم جبران میشود.
دکتر پزشکیان با اشاره به وضعیت بازنشستگان گفت: در سال آینده بخش سوم متناسبسازی حقوق بازنشستگان اجرا خواهد شد و با احتساب این متناسبسازی، میانگین رشد حقوق بازنشستگان به ۳۶ درصد میرسد.
رئیس جمهور با طرح موضوع یارانهها و مصرف انرژی خاطرنشان کرد: در سال جاری حدود ۶ میلیارد دلار صرف واردات بنزین شد. این در حالی است که مردم با مشکلات معیشتی مواجه هستند. این پرسش مطرح است که چرا باید چنین میزان ارزی صرف واردات بنزین شود، در حالی که میتوان مصرف را مدیریت و منابع حاصل را مستقیماً به مردم پرداخت کرد.
دکتر پزشکیان ادامه داد: دولت سالانه ۲۹۰ همت یارانه نان پرداخت میکند، اما در عمل نان با قیمت بالا به دست مردم میرسد. همچنین در بودجه سال آینده حدود ۸ میلیارد دلار ارز ترجیحی پیشبینی شده، در حالی که قیمت کالاها در بازار تفاوتی با ارز آزاد ندارد. این موضوع نیازمند بازنگری جدی است و اولویت اصلی دولت، معیشت مردم است.
رئیسجمهور تأکید کرد: با توجه به نوسانات ارزی و آثار تورمی آن، دولت در هر صورت طرح کالابرگ را اجرا خواهد کرد تا قیمت اقلام اساسی برای اقشار مختلف جامعه تثبیت شود. هر میزان افزایش قیمت این کالاها، از سوی دولت بهصورت مابهالتفاوت یا تأمین مستقیم کالا جبران خواهد شد تا تکانههای ارزی اثر نامطلوبی بر معیشت مردم نداشته باشد.
دکتر پزشکیان در ادامه با تشریح رویکردهای دولت در حوزه عدالت اجتماعی، معیشت مردم و توسعه کشور، بر استفاده هدفمند از ابزارهای مالیاتی و بودجهای تأکید کرد.
رئیسجمهور با اشاره به برنامههای دولت برای جلوگیری از کوچکتر شدن سفره مردم، اظهار داشت: دولت در کنار اقدامات عدالتمحور، پیشبینی کرده است معادل ۱۷۰ هزار میلیارد تومان (همت) از محل مالیات بر ارزش افزوده صرف حمایت از معیشت مردم شود تا بخشی از فشار ناشی از گرانی از دوش اقشار مختلف جامعه برداشته شود.
دکتر پزشکیان افزود: ممکن است این پرسش مطرح شود که دریافت مالیات بر ارزش افزوده و بازتوزیع آن چگونه به معیشت مردم کمک میکند، اما باید توجه داشت که مطابق ماده ۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده، بسیاری از اقلام اساسی مصرفی مردم از جمله برنج، مرغ، روغن، لبنیات و سایر کالاهای ضروری از پرداخت این مالیات معاف هستند.
رئیسجمهور با بیان اینکه دهکهای بالای درآمدی مصرف بیشتری دارند، تصریح کرد: دریافت دو درصد از مصارف این دهکها و اختصاص آن به اقشار ضعیف میتواند بستر تحقق عدالت را فراهم کند. اساساً مالیات مهمترین ابزار دولت برای برقراری عدالت در کشور است و دولت تلاش کرده در این لایحه از این ابزار برای گسترش عدالت مالیاتی بهره بگیرد.
دکتر پزشکیان در بخش دیگری از سخنان خود به اقدامات دولت در حوزه پرداختهای حقوقی اشاره کرد و گفت: برای افزایش پرداختی به کارکنانی که از بودجههای استانی حقوق دریافت میکنند، منابعی پیشبینی شده است تا فاصله حقوق دریافتی میان استانها و مرکز کاهش یابد. همچنین اعتبارات کمیته امداد امام خمینی(ره) ۳۳ درصد و حمایت از سازمان بهزیستی ۳۹ درصد افزایش خواهد یافت.
رئیسجمهور ادامه داد: برای مادرانی که در سال آینده صاحب فرزند میشوند، ماهانه دو میلیون تومان به حساب مادر واریز خواهد شد. بودجه حمایت از تغذیه کودکانی که زیر خط فقر قرار دارند ۴۶ درصد افزایش مییابد. همچنین بودجه مربوط به دانشآموزان تحت پوشش تحصیلی، بهویژه در استان سیستان و بلوچستان و سایر استانهای محروم، ۵۰ درصد رشد خواهد داشت. بودجه تأمین شیر مدارس ۷۷ درصد، ایاب و ذهاب دانشآموزان بهخصوص در مناطق محروم ۴۸ درصد و بودجه بخش بهداشت و درمان ۴۶ درصد افزایش خواهد یافت.
دکتر پزشکیان در تشریح محور سوم لایحه، یعنی حمایت از توسعه کشور، اعلام کرد: دولت از محل بودجه عمومی، ۶۰۰ همت برای طرحهای عمرانی پیشبینی کرده که معادل بودجه سال جاری است، اما با ابتکارات جدید تلاش شده است بودجه عمرانی و توسعهای کشور بهصورت جدی افزایش یابد.
رئیس جمهور یکی از این ابتکارات را اصلاح فرآیند مولدسازی دانست و گفت: در روشهای قبلی مولدسازی، دستگاهها انگیزه کافی برای واگذاری اموال مازاد خود نداشتند، اما در این لایحه ۱۳۰ همت به تفکیک دستگاهها در قالب جدول پیشبینی شده تا آنها بتوانند اموال مازاد خود را از طریق تهاتر برای تکمیل طرحهای نیمهتمام اولویتدار استفاده کنند. به عنوان نمونه، وزارت علوم میتواند از محل اموال مازاد، خوابگاههای دانشجویی خود را تکمیل کند و وزارت بهداشت نیز بیمارستانهای نیمهتمام را در اولویت اتمام قرار دهد.
دکتر پزشکیان افزود: در سالهای گذشته بخش عمده درآمدهای اختصاصی دستگاهها صرف هزینههای جاری میشد، اما در بودجه سال ۱۴۰۵ پیشبینی شده است ۱۶۰ همت از این درآمدها به طرحهای عمرانی و اتمام پروژههای نیمهتمام اختصاص یابد. همچنین دولت برای نخستینبار ۲۵ همت برای تأمین قیر در بودجه سال آینده در نظر گرفته است.
رئیس جمهور با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری خاطرنشان کرد: دولت دو میلیارد و یکدهم میلیارد دلار از مجموع درآمدهای صادرات نفت را به اتمام طرحهای ریلی و تکمیل کریدورهای حملونقل کشور اختصاص خواهد داد تا هرچه سریعتر پروژههای جادهای، ریلی و حملونقل شهری به نتایج مطلوب برسند.
دکتر پزشکیان اتصال چابهار به زاهدان و ادامه این مسیر تا شمال و غرب کشور را دارای اهمیت فوقالعاده دانست و گفت: باید کریدورهای کشور و نقاط اتصال به کشورهای همسایه را هرچه سریعتر تکمیل کنیم تا زمینه توسعه تجارت و تبادلات اقتصادی با همسایگان فراهم شود.
رئیسجمهور تأکید کرد: با احتساب این ابتکارات در کنار منابع بودجه عمومی، بودجه عمرانی کشور بیش از ۸۰ درصد رشد خواهد داشت.
دکتر پزشکیان در ادامه به موضوع افزایش تولید و تأمین انرژی پایدار پرداخت و گفت: تأمین انرژی پایدار شرط اساسی افزایش تولید است. بخش قابل توجهی از تلاش دولت صرف پروژههای بالادستی نفت و گاز میشود تا گازهای مشعل جمعآوری و در اختیار بخش تولید قرار گیرد و تولید نفت و گاز افزایش یابد. هدف این است که صنایع کشور در زمستان با قطع گاز و در تابستان با قطع برق مواجه نشوند و دغدغه انرژی آنها برطرف شود.
رئیس جمهور افزود: در بودجه عمومی و همچنین بودجه شرکتهای نفتی و گازی، نحوه حمایت از این بخش و تأمین منابع ارزی مورد نیاز برای توسعه میادین نفت و گاز و جمعآوری گازهای مشعل مورد توجه قرار گرفته است. در عین حال، دولت در سال آینده با شتاب بیشتری نسبت به امسال به سمت تولید انرژیهای خورشیدی حرکت خواهد کرد تا نگرانیهای انرژی مردم و واحدهای تولیدی بهطور اساسی رفع شود. وی همچنین تأسیس معاونت رئیسجمهور و سازمان بهینهسازی مصرف انرژی را گامی مهم در جهت کاهش و بهینهسازی مصرف سوخت دانست و تأکید کرد منابع حاصل از صرفهجویی انرژی میتواند در مسیر تولید به کار گرفته شود.
دکتر پزشکیان در ادامه با تأکید بر انضباط بودجهای، شفافسازی منابع درآمدی دولت را از محورهای اصلی لایحه بودجه ۱۴۰۵ برشمرد و گفت: دولت تلاش کرده است درآمدهای خود را بهصورت واقعی و شفاف در بودجه منعکس کند، بهگونهای که درآمدهای واهی ناشی از صادرات نفت، مولدسازی یا خصوصیسازی که قابلیت تحقق ندارند، در لایحه پیشبینی نشود تا از ایجاد کسری بودجه جلوگیری شود.
رئیس جمهور افزود: دولت سعی کرده است چند موضوع مهم و اثرگذار، از جمله یارانه نان که حدود ۲۹۰ همت برآورد میشود، همچنین موضوع ارز ترجیحی و میزان واردات بنزین، در قالب ردیفهای جمعی ـ خرجی محاسبه و به مجلس شورای اسلامی ارائه شود تا در صورت موافقت نمایندگان، این یارانهها به حلقه پایانی، یعنی مردم، منتقل شود. چرا باید منابع محدود کشور بهجای پرداخت مستقیم به مردم، در اختیار واسطهها قرار گیرد و در نهایت سهمی به مردم نرسد؟
دکتر پزشکیان با تأکید بر آمادگی دولت برای ارائه مستندات کارشناسی، خاطرنشان کرد: تمامی محاسبات و بررسیهای کارشناسانه در این زمینه به مجلس ارائه خواهد شد و اگر بتوانیم با هم به تصمیم مشترکی برسیم، دولت با جدیت و با اطمینان از پشتیبانی مجلس، این طرحها را اجرایی کرده و یارانهها را بهصورت مستقیم به مردم پرداخت خواهد کرد.
پزشکیان ادامه داد: با منابعی که از این محل آزاد میشود، میتوان به خانوادهها بهصورت ماهیانه چندین میلیون تومان یارانه پرداخت کرد و نگرانیهای معیشتی مردم را کاهش داد و در عین حال دست واسطهها را از معیشت مردم کوتاه کرد. وی ابراز امیدواری کرد این پیشنهادها و اصلاحات با استقبال نمایندگان مجلس روبهرو شود و امکان پیشبرد مشترک این اصلاحات فراهم آید.
رئیسجمهور با خطاب قرار دادن نمایندگان مجلس تأکید کرد: این بودجه، بودجه کل کشور است و بودجهای نیست که دولت بهتنهایی آن را اجرا کند؛ بلکه بودجهای است که دولت و مجلس با همکاری یکدیگر آن را پیش خواهند برد. آنچه برای ما اهمیت دارد، رسیدن به تفاهم مشترک است. بر همین اساس، هر پرسشی که نمایندگان داشته باشند، همکاران من موظف به پاسخگویی هستند تا تمام ابهامات، پرسشها و راهکارها برای هر دو طرف بهطور کامل روشن شود.
دکتر پزشکیان تصریح کرد: پس از این فرآیند، هر آنچه شما بهعنوان نمایندگان مردم به آن رأی دهید، دولت خود را موظف به اجرای کامل آن خواهد دانست. همچنین همکارانم در سازمان برنامه و بودجه اعلام کردهاند هرگونه همکاری و همراهی لازم برای بهبود و نهاییسازی بودجه را با نمایندگان محترم خواهند داشت تا انشاءالله با هم بتوانیم بودجهای مناسب و کارآمد برای کشور تصویب کنیم.
رئیسجمهور در بخش دیگری از سخنان خود در جلسه دفاع از کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۵، با اشاره به آیات قرآن کریم، به تبیین بار سنگین مسئولیت حکومتها در قبال مردم پرداخت و تأکید کرد که نگاه دینی، مسئولیت حاکمان را در قبال جامعه دوچندان میکند.
دکتر پزشکیان با بیان اینکه آنچه پیشتر مطرح شد، جمعبندی مکتوبی از مباحث ارائهشده بوده است، گفت: آنچه اکنون میخواهم خدمت شما عرض کنم، دیدگاه شخصی و نگاهی است که به خود، جامعه و کشور دارم. در این مسیر، به برخی آیات قرآن مراجعه کردم و با توجه به نوع درخواستها و پیامهایی که در این آیات مطرح شده، به جمعبندیهایی رسیدم که لازم میدانم آن را با شما در میان بگذارم.
رئیس جمهور با اشاره به سوره «الحاقه» اظهار داشت: خداوند در این سوره بهروشنی درباره حکومتها و حاکمیتهایی سخن میگوید که دچار طغیان شدهاند؛ از جمله قوم عاد، ثمود، فرعون و دیگر حکومتهای قلدر. قرآن تصریح میکند که این حکومتها به دلیل طغیان و سرکشی نابود شدند. سؤال اساسی این است که علت این طغیان چه بود و چرا چنین سرنوشتی برای آنان رقم خورد؟
دکتر پزشکیان ادامه داد: در این آیات، خداوند وضعیت کسانی را که کتاب اعمالشان به دست راستشان داده میشود، توصیف میکند؛ «فَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ فَیَقُولُهاؤُمُ اقْرَؤُوا کِتَابِیَهْ»، کسانی که خوشحالاند، در امنیت و نعمت بهسر میبرند و اهل بهشتاند. در مقابل، قرآن از کسانی سخن میگوید که کتابشان به دست چپشان داده میشود؛ «وَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ بِشِمَالِهِ فَیَقُولُ یَا لَیْتَنِی لَمْ أُوتَ کِتَابِیَهْ»، افرادی که آرزو میکنندای کاش این نامه اعمال هرگز به دستشان نمیرسید و حتی میگویند: «یَا لَیْتَهَا کَانَتِ الْقَاضِیَةَ»،ای کاش مرگ، پایان کار ما بود و دیگر بازگشتی در کار نبود.
رئیس جمهور با اشاره به ادامه آیات افزود: قرآن علت این سرنوشت را نیز بهصراحت بیان میکند؛ «إِنَّهُ کَانَ لَا یُؤْمِنُ بِاللَّهِ الْعَظِیمِ وَلَا یَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکِینِ». یعنی این افراد نه به خدای بزرگایمان داشتند و نه به فکر رسیدگی به مسکینان و نیازمندان بودند. در ادامه میفرماید: «فَلَیْسَ لَهُ الْیَوْمَهاهُنَا حَمِیمٌ»، امروز نه دوست دارند و نه یاوری. این آیات بهروشنی نشان میدهد حکومتهایی که به مردم نمیرسند و نسبت به معیشت و کرامت آنان بیتفاوتاند، گرفتار عذاب الهی خواهند شد.
دکتر پزشکیان با تأکید بر اینکه این مباحث تفسیری را اساتید و بزرگان دین بهتر و دقیقتر تبیین میکنند، خاطرنشان کرد: در سوره «معارج» نیز خداوند بار دیگر به این موضوع میپردازد. در این سوره، پرسشهایی از پیامبر اکرم(ص) درباره قیامت مطرح میشود؛ اینکه قیامتی که وعده داده میشود کجاست و چه زمانی فرا میرسد. خداوند در پاسخ، انسانها را به صبر دعوت میکند و میفرماید کسانی که باور ندارند، بهزودی حقیقت را خواهند دید.
رئیس جمهور ادامه داد: قرآن روزی را توصیف میکند که آسمان مانند فلز گداخته میشود و کوهها همچون پشم رنگین حلاجیشده در هم میریزند. در آن روز، هر کس باید پاسخگوی اعمال خود باشد. آیات بیان میکند که انسانها در آن صحنه آرزو میکنندای کاش میتوانستند فرزند، همسر، پدر، مادر و خویشاوندان خود را فدای نجات خویش کنند، اما راه گریزی وجود نخواهد داشت.
دکتر پزشکیان تأکید کرد: این آیات، هشداری جدی به همه ماست؛ بهویژه به کسانی که مسئولیت اداره جامعه را بر عهده دارند، تا بدانند بیتوجهی به مردم، عدالت و معیشت آنان، پیامدهای سنگینی در دنیا و آخرت خواهد داشت.
دکتر مسعود پزشکیان صبح امروز یکشنبه ۷ دی ۱۴۰۴ در صحن علنی مجلس شورای اسلامی و در جریان بررسی کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ کل کشور، با بیان اینکه ابتدا خلاصهای از زحمات کارشناسان دولت در تدوین لایحه بودجه را قرائت میکند، افزود: پس از آن دیدگاهها، باورها و انتظارات دولت از مجلس محترم را بیان خواهم کرد.
رئیس جمهور در تشریح کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ گفت: لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ کل کشور از حیث منابع و مصارف بالغ بر ۱۴ هزار و ۴۴۱ میلیارد و ۴۱۷ میلیون و ۵ هزار و ۶۰۰ ریال است. منابع بودجه عمومی دولت از محل درآمدها و واگذاری داراییهای سرمایهای و مالی و همچنین مصارف بودجه عمومی دولت از حیث هزینهها و تملک داراییهای سرمایهای و مالی بالغ بر ۵ هزار و ۹۵۰ میلیارد ریال است که شامل منابع عمومی به میزان ۵ هزار و ۲۲۰ میلیارد ریال و درآمد اختصاصی وزارتخانهها و مؤسسات دولتی به میزان ۷۳۴ میلیارد ریال میشود.
دکتر پزشکیان ادامه داد: بودجه شرکتهای دولتی، بانکها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت از لحاظ درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بالغ بر ۸ هزار و ۸۹۶ میلیارد و ۶۲۶ میلیون و ۹۸۲ هزار و ۳۰۰ ریال و از حیث هزینهها و سایر پرداختها نیز به همین میزان پیشبینی شده است. همچنین بودجه جمعی خرجی بالغ بر یک هزار و ۴۸۹ میلیارد و ۲۴۱ میلیون و ۵۲ هزار و ۵۰۰ ریال است که از سرجمع بودجه کل کشور مبلغ یک هزار و ۸۹۸ میلیارد و ۴۵۰ میلیون و ۵۲۹ هزار و ۲۰۰ ریال به عنوان مبالغ دوبارهمنظور شده جمعی خرجی کسر میشود.
رئیسجمهور با اشاره به شرایط خاص تدوین بودجه سال جاری تصریح کرد: سال جاری از نظر تدوین بودجه یکی از متفاوتترین سالها بود. کشور عظیمترین خشکسالی نیمقرن اخیر را پشت سر گذاشت، قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش شدیدی داشت و منابع حاصل از صادرات نفت ایران نیز کاهش یافت. دشمنان جمهوری اسلامی تحریمها را تشدید کردند و تلاش داشتند هزینههای اقتصادی بیشتری به کشور تحمیل کنند. همچنین جنگی بزرگ با شرورترین رژیم و استکبار جهانی به کشور تحمیل شد.
دکتر پزشکیان افزود: با لطف الهی، انسجام و همراهی مردم، ایثار نیروهای نظامی، وفاق مسئولان و رهبری داهیانه مقام معظم رهبری، همه این شرایط سخت پشت سر گذاشته شد و کشور علیرغم مواجهه با طوفانهای مکرر، مسیر خود را ادامه داد.
رئیس جمهور با بیان اینکه قانون بودجه سال آینده نیز تفاوتهای جدی با سالهای گذشته دارد، گفت: ماده ۱۸۲ آییننامه داخلی مجلس اصلاح شد، بودجه یکمرحلهای شد، قانون الحاق سه که به تصویب نمایندگان محترم رسید، الزامات جدیدی برای تدوین بودجه ایجاد کرد، مقرر شد بودجه بدون احکام و تبصرهها به مجلس تقدیم شود، زمان تقدیم لایحه تغییر کرد و همچنین واحد پولی کشور تغییر یافت و چهار صفر از آن حذف شد و لایحه بر همان اساس تنظیم گردید.
دکتر پزشکیان با اشاره به دشواریهای تدوین بودجه خاطرنشان کرد: همه این عوامل کار تنظیم بودجه سال آینده را دشوارتر کرد، اما دولت تلاش کرد با تمام مقتضیات قانونی جدید منطبق شود و بودجه را دقیقاً در موعد مقرر به مجلس تقدیم کند تا امور جاری کشور دچار وقفه نشود. انتظار داریم نمایندگان محترم نیز با توجه به این حساسیتها، با رأی به کلیات و تصویب بهموقع بودجه، به اداره منظم کشور کمک کنند.
رئیس جمهور با تشریح رویکردهای اصلی دولت در تدوین لایحه بودجه ۱۴۰۵ گفت: نخستین اولویت، جلوگیری از تورم است. تورم در کشور ناشی از کسری بودجه دولت و بینظمی بانکهاست. دولت در کنار تلاش برای ساماندهی نظام بانکی، تلاش کرده در سال آینده کسری بودجه نداشته باشد و به همین دلیل علیرغم تورم بالا، بودجه دولت تنها دو درصد افزایش یافته است.
دکتر پزشکیان افزود: در این مسیر بسیاری از هزینههای دستگاهها کاهش یافته، ردیفهای اعتباری غیرضرور حذف شده و از این پس تخصیص بودجه صرفاً بر پایه بودجهریزی عملیاتی خواهد بود؛ به این معنا که دستگاهها باید خدمات قابل ارائه خود را مشخص کنند تا بودجه دریافت کنند. بودجه انضباطی و بدون کسری، آتش تورم را کمرنگ کرده و گرانیها را تا حدی کنترل میکند. دولت تلاش کرده بیشترین فشار را بر خود وارد کند تا آسیب به مردم به حداقل برسد.
رئیسجمهور با تأکید بر ضرورت همراهی مجلس گفت: انتظار دولت این است که نمایندگان محترم نیز کمک کنند تا درآمدهای موهوم و هزینههای محکوم به بودجه اضافه نشود.
دکتر پزشکیان عدالت را دومین محور اصلی بودجه دانست و اظهار کرد: خود را متعهد میدانم که در مسیر عدالت گام بردارم. با وجود افزایش تنها دو درصدی بودجه، حقوق کارکنان دولت ۲۰ درصد افزایش یافته است. هرچند این افزایش با تورم متناسب نیست، اما دولت تلاش کرده با افزایش معافیتهای مالیاتی بخشی از این فاصله را جبران کند.
رئیس جمهور افزود: افرادی که تا ۴۰ میلیون تومان حقوق دریافت میکنند، به طور کامل از پرداخت مالیات معاف شدهاند و حقوقبگیران با درآمد بین ۴۰ تا ۹۳ میلیون تومان تنها ۱۰ درصد مالیات پرداخت خواهند کرد که از این طریق بخش قابل توجهی از فشار تورم جبران میشود.
دکتر پزشکیان با اشاره به وضعیت بازنشستگان گفت: در سال آینده بخش سوم متناسبسازی حقوق بازنشستگان اجرا خواهد شد و با احتساب این متناسبسازی، میانگین رشد حقوق بازنشستگان به ۳۶ درصد میرسد.
رئیس جمهور با طرح موضوع یارانهها و مصرف انرژی خاطرنشان کرد: در سال جاری حدود ۶ میلیارد دلار صرف واردات بنزین شد. این در حالی است که مردم با مشکلات معیشتی مواجه هستند. این پرسش مطرح است که چرا باید چنین میزان ارزی صرف واردات بنزین شود، در حالی که میتوان مصرف را مدیریت و منابع حاصل را مستقیماً به مردم پرداخت کرد.
دکتر پزشکیان ادامه داد: دولت سالانه ۲۹۰ همت یارانه نان پرداخت میکند، اما در عمل نان با قیمت بالا به دست مردم میرسد. همچنین در بودجه سال آینده حدود ۸ میلیارد دلار ارز ترجیحی پیشبینی شده، در حالی که قیمت کالاها در بازار تفاوتی با ارز آزاد ندارد. این موضوع نیازمند بازنگری جدی است و اولویت اصلی دولت، معیشت مردم است.
رئیسجمهور تأکید کرد: با توجه به نوسانات ارزی و آثار تورمی آن، دولت در هر صورت طرح کالابرگ را اجرا خواهد کرد تا قیمت اقلام اساسی برای اقشار مختلف جامعه تثبیت شود. هر میزان افزایش قیمت این کالاها، از سوی دولت بهصورت مابهالتفاوت یا تأمین مستقیم کالا جبران خواهد شد تا تکانههای ارزی اثر نامطلوبی بر معیشت مردم نداشته باشد.
دکتر پزشکیان در ادامه با تشریح رویکردهای دولت در حوزه عدالت اجتماعی، معیشت مردم و توسعه کشور، بر استفاده هدفمند از ابزارهای مالیاتی و بودجهای تأکید کرد.
رئیسجمهور با اشاره به برنامههای دولت برای جلوگیری از کوچکتر شدن سفره مردم، اظهار داشت: دولت در کنار اقدامات عدالتمحور، پیشبینی کرده است معادل ۱۷۰ هزار میلیارد تومان (همت) از محل مالیات بر ارزش افزوده صرف حمایت از معیشت مردم شود تا بخشی از فشار ناشی از گرانی از دوش اقشار مختلف جامعه برداشته شود.
دکتر پزشکیان افزود: ممکن است این پرسش مطرح شود که دریافت مالیات بر ارزش افزوده و بازتوزیع آن چگونه به معیشت مردم کمک میکند، اما باید توجه داشت که مطابق ماده ۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده، بسیاری از اقلام اساسی مصرفی مردم از جمله برنج، مرغ، روغن، لبنیات و سایر کالاهای ضروری از پرداخت این مالیات معاف هستند.
رئیس جمهور با بیان اینکه دهکهای بالای درآمدی مصرف بیشتری دارند، تصریح کرد: دریافت دو درصد از مصارف این دهکها و اختصاص آن به اقشار ضعیف میتواند بستر تحقق عدالت را فراهم کند. اساساً مالیات مهمترین ابزار دولت برای برقراری عدالت در کشور است و دولت تلاش کرده در این لایحه از این ابزار برای گسترش عدالت مالیاتی بهره بگیرد.
دکتر پزشکیان در بخش دیگری از سخنان خود به اقدامات دولت در حوزه پرداختهای حقوقی اشاره کرد و گفت: برای افزایش پرداختی به کارکنانی که از بودجههای استانی حقوق دریافت میکنند، منابعی پیشبینی شده است تا فاصله حقوق دریافتی میان استانها و مرکز کاهش یابد. همچنین اعتبارات کمیته امداد امام خمینی(ره) ۳۳ درصد و حمایت از سازمان بهزیستی ۳۹ درصد افزایش خواهد یافت.
رئیسجمهور ادامه داد: برای مادرانی که در سال آینده صاحب فرزند میشوند، ماهانه دو میلیون تومان به حساب مادر واریز خواهد شد. بودجه حمایت از تغذیه کودکانی که زیر خط فقر قرار دارند ۴۶ درصد افزایش مییابد. همچنین بودجه مربوط به دانشآموزان تحت پوشش تحصیلی، بهویژه در استان سیستان و بلوچستان و سایر استانهای محروم، ۵۰ درصد رشد خواهد داشت. بودجه تأمین شیر مدارس ۷۷ درصد، ایاب و ذهاب دانشآموزان بهخصوص در مناطق محروم ۴۸ درصد و بودجه بخش بهداشت و درمان ۴۶ درصد افزایش خواهد یافت.
دکتر پزشکیان در تشریح محور سوم لایحه، یعنی حمایت از توسعه کشور، اعلام کرد: دولت از محل بودجه عمومی، ۶۰۰ همت برای طرحهای عمرانی پیشبینی کرده که معادل بودجه سال جاری است، اما با ابتکارات جدید تلاش شده است بودجه عمرانی و توسعهای کشور بهصورت جدی افزایش یابد.
رئیس جمهور یکی از این ابتکارات را اصلاح فرآیند مولدسازی دانست و گفت: در روشهای قبلی مولدسازی، دستگاهها انگیزه کافی برای واگذاری اموال مازاد خود نداشتند، اما در این لایحه ۱۳۰ همت به تفکیک دستگاهها در قالب جدول پیشبینی شده تا آنها بتوانند اموال مازاد خود را از طریق تهاتر برای تکمیل طرحهای نیمهتمام اولویتدار استفاده کنند. به عنوان نمونه، وزارت علوم میتواند از محل اموال مازاد، خوابگاههای دانشجویی خود را تکمیل کند و وزارت بهداشت نیز بیمارستانهای نیمهتمام را در اولویت اتمام قرار دهد.
دکتر پزشکیان افزود: در سالهای گذشته بخش عمده درآمدهای اختصاصی دستگاهها صرف هزینههای جاری میشد، اما در بودجه سال ۱۴۰۵ پیشبینی شده است ۱۶۰ همت از این درآمدها به طرحهای عمرانی و اتمام پروژههای نیمهتمام اختصاص یابد. همچنین دولت برای نخستینبار ۲۵ همت برای تأمین قیر در بودجه سال آینده در نظر گرفته است.
رئیس جمهور با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری خاطرنشان کرد: دولت دو میلیارد و یکدهم میلیارد دلار از مجموع درآمدهای صادرات نفت را به اتمام طرحهای ریلی و تکمیل کریدورهای حملونقل کشور اختصاص خواهد داد تا هرچه سریعتر پروژههای جادهای، ریلی و حملونقل شهری به نتایج مطلوب برسند.
دکتر پزشکیان اتصال چابهار به زاهدان و ادامه این مسیر تا شمال و غرب کشور را دارای اهمیت فوقالعاده دانست و گفت: باید کریدورهای کشور و نقاط اتصال به کشورهای همسایه را هرچه سریعتر تکمیل کنیم تا زمینه توسعه تجارت و تبادلات اقتصادی با همسایگان فراهم شود.
رئیسجمهور تأکید کرد: با احتساب این ابتکارات در کنار منابع بودجه عمومی، بودجه عمرانی کشور بیش از ۸۰ درصد رشد خواهد داشت.
دکتر پزشکیان در ادامه به موضوع افزایش تولید و تأمین انرژی پایدار پرداخت و گفت: تأمین انرژی پایدار شرط اساسی افزایش تولید است. بخش قابل توجهی از تلاش دولت صرف پروژههای بالادستی نفت و گاز میشود تا گازهای مشعل جمعآوری و در اختیار بخش تولید قرار گیرد و تولید نفت و گاز افزایش یابد. هدف این است که صنایع کشور در زمستان با قطع گاز و در تابستان با قطع برق مواجه نشوند و دغدغه انرژی آنها برطرف شود.
رئیس جمهور افزود: در بودجه عمومی و همچنین بودجه شرکتهای نفتی و گازی، نحوه حمایت از این بخش و تأمین منابع ارزی مورد نیاز برای توسعه میادین نفت و گاز و جمعآوری گازهای مشعل مورد توجه قرار گرفته است. در عین حال، دولت در سال آینده با شتاب بیشتری نسبت به امسال به سمت تولید انرژیهای خورشیدی حرکت خواهد کرد تا نگرانیهای انرژی مردم و واحدهای تولیدی بهطور اساسی رفع شود. وی همچنین تأسیس معاونت رئیسجمهور و سازمان بهینهسازی مصرف انرژی را گامی مهم در جهت کاهش و بهینهسازی مصرف سوخت دانست و تأکید کرد منابع حاصل از صرفهجویی انرژی میتواند در مسیر تولید به کار گرفته شود.
دکتر پزشکیان در ادامه با تأکید بر انضباط بودجهای، شفافسازی منابع درآمدی دولت را از محورهای اصلی لایحه بودجه ۱۴۰۵ برشمرد و گفت: دولت تلاش کرده است درآمدهای خود را بهصورت واقعی و شفاف در بودجه منعکس کند، بهگونهای که درآمدهای واهی ناشی از صادرات نفت، مولدسازی یا خصوصیسازی که قابلیت تحقق ندارند، در لایحه پیشبینی نشود تا از ایجاد کسری بودجه جلوگیری شود.
رئیس جمهور افزود: دولت سعی کرده است چند موضوع مهم و اثرگذار، از جمله یارانه نان که حدود ۲۹۰ همت برآورد میشود، همچنین موضوع ارز ترجیحی و میزان واردات بنزین، در قالب ردیفهای جمعی ـ خرجی محاسبه و به مجلس شورای اسلامی ارائه شود تا در صورت موافقت نمایندگان، این یارانهها به حلقه پایانی، یعنی مردم، منتقل شود. چرا باید منابع محدود کشور بهجای پرداخت مستقیم به مردم، در اختیار واسطهها قرار گیرد و در نهایت سهمی به مردم نرسد؟
دکتر پزشکیان با تأکید بر آمادگی دولت برای ارائه مستندات کارشناسی، خاطرنشان کرد: تمامی محاسبات و بررسیهای کارشناسانه در این زمینه به مجلس ارائه خواهد شد و اگر بتوانیم با هم به تصمیم مشترکی برسیم، دولت با جدیت و با اطمینان از پشتیبانی مجلس، این طرحها را اجرایی کرده و یارانهها را بهصورت مستقیم به مردم پرداخت خواهد کرد.
پزشکیان ادامه داد: با منابعی که از این محل آزاد میشود، میتوان به خانوادهها بهصورت ماهیانه چندین میلیون تومان یارانه پرداخت کرد و نگرانیهای معیشتی مردم را کاهش داد و در عین حال دست واسطهها را از معیشت مردم کوتاه کرد. وی ابراز امیدواری کرد این پیشنهادها و اصلاحات با استقبال نمایندگان مجلس روبهرو شود و امکان پیشبرد مشترک این اصلاحات فراهم آید.
رئیسجمهور با خطاب قرار دادن نمایندگان مجلس تأکید کرد: این بودجه، بودجه کل کشور است و بودجهای نیست که دولت بهتنهایی آن را اجرا کند؛ بلکه بودجهای است که دولت و مجلس با همکاری یکدیگر آن را پیش خواهند برد. آنچه برای ما اهمیت دارد، رسیدن به تفاهم مشترک است. بر همین اساس، هر پرسشی که نمایندگان داشته باشند، همکاران من موظف به پاسخگویی هستند تا تمام ابهامات، پرسشها و راهکارها برای هر دو طرف بهطور کامل روشن شود.
دکتر پزشکیان تصریح کرد: پس از این فرآیند، هر آنچه شما بهعنوان نمایندگان مردم به آن رأی دهید، دولت خود را موظف به اجرای کامل آن خواهد دانست. همچنین همکارانم در سازمان برنامه و بودجه اعلام کردهاند هرگونه همکاری و همراهی لازم برای بهبود و نهاییسازی بودجه را با نمایندگان محترم خواهند داشت تا انشاءالله با هم بتوانیم بودجهای مناسب و کارآمد برای کشور تصویب کنیم.
رئیسجمهور در بخش دیگری از سخنان خود در جلسه دفاع از کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۵، با اشاره به آیات قرآن کریم، به تبیین بار سنگین مسئولیت حکومتها در قبال مردم پرداخت و تأکید کرد که نگاه دینی، مسئولیت حاکمان را در قبال جامعه دوچندان میکند.
دکتر پزشکیان با بیان اینکه آنچه پیشتر مطرح شد، جمعبندی مکتوبی از مباحث ارائهشده بوده است، گفت: آنچه اکنون میخواهم خدمت شما عرض کنم، دیدگاه شخصی و نگاهی است که به خود، جامعه و کشور دارم. در این مسیر، به برخی آیات قرآن مراجعه کردم و با توجه به نوع درخواستها و پیامهایی که در این آیات مطرح شده، به جمعبندیهایی رسیدم که لازم میدانم آن را با شما در میان بگذارم.
رئیس جمهور با اشاره به سوره «الحاقه» اظهار داشت: خداوند در این سوره بهروشنی درباره حکومتها و حاکمیتهایی سخن میگوید که دچار طغیان شدهاند؛ از جمله قوم عاد، ثمود، فرعون و دیگر حکومتهای قلدر. قرآن تصریح میکند که این حکومتها به دلیل طغیان و سرکشی نابود شدند. سؤال اساسی این است که علت این طغیان چه بود و چرا چنین سرنوشتی برای آنان رقم خورد؟
دکتر پزشکیان ادامه داد: در این آیات، خداوند وضعیت کسانی را که کتاب اعمالشان به دست راستشان داده میشود، توصیف میکند؛ «فَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ فَیَقُولُهاؤُمُ اقْرَؤُوا کِتَابِیَهْ»، کسانی که خوشحالاند، در امنیت و نعمت بهسر میبرند و اهل بهشتاند. در مقابل، قرآن از کسانی سخن میگوید که کتابشان به دست چپشان داده میشود؛ «وَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ بِشِمَالِهِ فَیَقُولُ یَا لَیْتَنِی لَمْ أُوتَ کِتَابِیَهْ»، افرادی که آرزو میکنندای کاش این نامه اعمال هرگز به دستشان نمیرسید و حتی میگویند: «یَا لَیْتَهَا کَانَتِ الْقَاضِیَةَ»،ای کاش مرگ، پایان کار ما بود و دیگر بازگشتی در کار نبود.
رئیس جمهور با اشاره به ادامه آیات افزود: قرآن علت این سرنوشت را نیز بهصراحت بیان میکند؛ «إِنَّهُ کَانَ لَا یُؤْمِنُ بِاللَّهِ الْعَظِیمِ وَلَا یَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکِینِ». یعنی این افراد نه به خدای بزرگایمان داشتند و نه به فکر رسیدگی به مسکینان و نیازمندان بودند. در ادامه میفرماید: «فَلَیْسَ لَهُ الْیَوْمَهاهُنَا حَمِیمٌ»، امروز نه دوست دارند و نه یاوری. این آیات بهروشنی نشان میدهد حکومتهایی که به مردم نمیرسند و نسبت به معیشت و کرامت آنان بیتفاوتاند، گرفتار عذاب الهی خواهند شد.
دکتر پزشکیان با تأکید بر اینکه این مباحث تفسیری را اساتید و بزرگان دین بهتر و دقیقتر تبیین میکنند، خاطرنشان کرد: در سوره «معارج» نیز خداوند بار دیگر به این موضوع میپردازد. در این سوره، پرسشهایی از پیامبر اکرم(ص) درباره قیامت مطرح میشود؛ اینکه قیامتی که وعده داده میشود کجاست و چه زمانی فرا میرسد. خداوند در پاسخ، انسانها را به صبر دعوت میکند و میفرماید کسانی که باور ندارند، بهزودی حقیقت را خواهند دید.
رئیس جمهور ادامه داد: قرآن روزی را توصیف میکند که آسمان مانند فلز گداخته میشود و کوهها همچون پشم رنگین حلاجیشده در هم میریزند. در آن روز، هر کس باید پاسخگوی اعمال خود باشد. آیات بیان میکند که انسانها در آن صحنه آرزو میکنندای کاش میتوانستند فرزند، همسر، پدر، مادر و خویشاوندان خود را فدای نجات خویش کنند، اما راه گریزی وجود نخواهد داشت.
دکتر پزشکیان تأکید کرد: این آیات، هشداری جدی به همه ماست؛ بهویژه به کسانی که مسئولیت اداره جامعه را بر عهده دارند، تا بدانند بیتوجهی به مردم، عدالت و معیشت آنان، پیامدهای سنگینی در دنیا و آخرت خواهد داشت.
رئیسجمهور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی، با محور قرار دادن مفهوم عدالت اجتماعی، اقتصاد و مسئولیت حکومت در قبال مردم از منظر آموزههای اسلامی و آیات قرآن کریم گفت: قرآن انسان را موجودی میداند که بهطور طبیعی دچار حرص و ناآرامی است؛ زمانی که شر به او میرسد بیتاب میشود و وقتی خیر به او میرسد، گاه دچار بخل و خودخواهی میشود. اما قرآن در همینجا استثنا قائل میشود و میفرماید «إِلَّا الْمُصَلِّینَ»؛ یعنی نمازگزاران از این قاعده مستثنا هستند، کسانی که در نماز خود مداومت دارند و در اموالشان حقی برای دیگران قائلاند. این نگاه، بهروشنی پیوند میان عبادت، عدالت اجتماعی و مسئولیت اقتصادی را نشان میدهد.
دکتر پزشکیان با اشاره به مفاهیم سوره «مدثر» در این زمینه ادامه داد: در این سوره، خداوند از قدرتمندان و ثروتمندانی سخن میگوید که در برابر پیامبر اسلام(ص) ایستادند؛ افرادی مانند ولید بن مغیره که از گردنکلفتهای مکه بود و برای تخطئه پیامبر اعزام شد و قصد توهین داشتند که قرآن در این باره تصریح میکند که «کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَهِینَةٌ إِلَّا أَصْحَابَ الْیَمِینِ»؛ هر کس در گرو عمل خویش است، مگر آنان که راه درست را پیمودهاند. وقتی از اهل دوزخ پرسیده میشود چه چیزی شما را به آتش کشاند، پاسخ میدهند: ما به فکر اطعام مسکین نبودیم. این گفتوگوها، بیانگر داوری الهی درباره کسانی است که در دنیا قدرت و ثروت داشتند اما نسبت به مسئولیت اجتماعی خود بیتفاوت بودند.
رئیسجمهور سپس به سوره «انسان» اشاره کرد و گفت: این سوره، نمونهای عینی از مسئولیتپذیری اجتماعی را در قالب داستان خانوادهای الهی بیان میکند که بنا بر نقلها مربوط به اهلبیت(ع)، از جمله امام حسن و امام حسین(ع)، است. در این سوره، وفای به نذر، اطعام نیازمندان و ترجیح دیگران بر خود، بهعنوان ارزشهای بنیادین معرفی میشود. این مفاهیم، دقیقاً با بحث بودجه و اداره جامعه مرتبط است.
پزشکیان با تأکید بر اینکه همه ما مدعی مسلمانی هستیم، تصریح کرد: چه در جایگاه فرد، چه خانواده، چه جامعه و چه حکومت، اگر نتوانیم مشکل معیشت مردم را حل کنیم، روز قیامت در برابر خدا پاسخی نخواهیم داشت. از نگاه من و بر اساس آنچه از قرآن و دین میفهمم، فلسفه حکومت و همه این منازعات و سیاستگذاریها، گرهگشایی از مشکلات مردم است.
رئیس جمهور افزود: نمیشود در کشوری زندگی کنیم که دارای منابع عظیم نفت و گاز است، روزانه میلیونها بشکه نفت تولید و مصرف میشود، اما عدهای از مردم شب را با گرسنگی و بدون نان سر بر بالین بگذارند و ما ادعا کنیم که در حال مدیریت کشور هستیم. این قابل قبول نیست.
دکتر پزشکیان با انتقاد از نحوه توزیع یارانههای انرژی گفت: امروز کسی که یک خودرو دارد، صرفاً با مصرف یک باک بنزین، ماهانه حدود ۸ میلیون تومان یارانه پنهان دریافت میکند. اگر مصرف بالاتر برود، این رقم به ۲۰، ۳۰ و حتی ۴۰ میلیون تومان در ماه میرسد؛ همین وضعیت درباره گازوئیل، برق، آب و گاز نیز وجود دارد. در مقابل، بخش قابل توجهی از مردم با مشکلات جدی معیشتی، درمانی و زندگی مواجهاند. این نابرابری، نتیجه تصمیمات دولتها، مجالس و سیاستگذاران است.
رئیس جمهور خطاب به نمایندگان مجلس تأکید کرد: در همان بخش ردیفهای جمعی ـ خرجی بودجه، از مجلس محترم میخواهیم چارچوبی طراحی شود که این مسائل بهدرستی مدیریت گردد. هر آنچه به نام بودجه نوشته میشود، اگر مبتنی بر اسلام و اعتقادات ماست، نباید حتی یک نفر در این کشور دچار مشکل معیشت باشد. این اولویت اصلی ماست.
دکتر پزشکیان با صراحت گفت: من برای ماندن در قدرت یا حفظ جایگاه، هیچ انگیزهای ندارم. اگر نتوانم مشکل مردم محروم را حل کنم، این جایگاه برای من افتخار نیست. نمیشود حکومت کرد و مردم در رنج باشند، بعد صرفاً درباره کمبود حقوق، افزایش مالیات یا کسری بودجه صحبت کنیم، بدون آنکه راهحل واقعی ارائه دهیم.
رئیسجمهور خاطرنشان کرد: اگر فقط ۱۰ درصد در مصرف منابع، بهویژه انرژی، صرفهجویی کنیم، میتوانیم بخش قابل توجهی از مشکلات را حل کنیم؛ از پرداخت حقوق و تأمین معیشت مردم گرفته تا توسعه زیرساختها و تقویت امنیت کشور. نزدیک کردن قیمتها به واقعیت و اصلاح شیوههای فعلی، امری مدیریتی و ممکن است. اما اگر با همین روند ادامه دهیم، نهتنها مشکلات حل نمیشود، بلکه بر اساس آنچه از قرآن میفهمم، معلوم نیست فردا در پیشگاه خدا چه پاسخی خواهیم داشت؛ چه بهعنوان فرد و چه بهعنوان حاکم.
دکتر پزشکیان با تأکید بر مسئولیت همگانی در قبال معیشت مردم و تحقق عدالت اجتماعی، گفت: چه بهعنوان فرد، چه خانواده، چه جامعه و چه بهعنوان گروهی که قدرت در اختیار دارد، همه ما در برابر معیشت مردم و اجرای عدالت مسئول هستیم. این مسئولیت، اختصاص به یک قوه یا یک نهاد ندارد و همه در قبال آن پاسخگو خواهیم بود.
رئیس جمهور تصریح کرد: انتظار ما از شما برادران و خواهران عزیز این است که در حوزه انرژی، از جمله گاز، برق، گازوئیل و سایر حاملهای انرژی، گامهای اساسی برداشته شود. نخستین گام، نهادینهسازی صرفهجویی است و گام دوم، عادلانهسازی توزیع منابعی است که امروز به گروهی خاص داده میشود، اما اکثریت جامعه از آن بهرهمند نیستند. باید اختیار داده شود، تصمیمگیری صورت گیرد و این منابع به شکلی منصفانه توزیع شود.
دکتر پزشکیان با اشاره به گفتوگوهای خود با رئیس مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: این موضوع را خدمت برادر عزیزم، جناب آقای دکتر قالیباف نیز عرض کردهام که اگر نتوانیم با زبان و نگاه مشترک حرکت کنیم، قادر به حل مشکلات نخواهیم بود. تصمیم با شماست؛ اگر تصمیم بگیریم مشکل معیشت جامعه را حل کنیم، دولت مصمم است این مسیر را با جدیت دنبال کند و این امر به همکاری و همراهی مجلس محترم وابسته است.
رئیسجمهور افزود: اگر ارادهای برای حل این وضعیت وجود نداشته باشد، فردا در پیشگاه خدا پاسخی برای گفتن نخواهیم داشت. این دنیا و عمر دنیوی ما گذراست، اما مسئولیت ما در برابر خداوند باقی خواهد ماند. از اینرو، حل مشکلات معیشتی مردم نباید به تعویق انداخته شود.
دکتر پزشکیان در پایان ابراز امیدواری کرد: با وحدت و انسجام، تعامل و هماهنگی میان دولت و مجلس، بتوانیم موانعی را که پیش روی کشور قرار دارد برطرف کنیم و گامی مؤثر در جهت بهبود معیشت مردم و تحقق عدالت اجتماعی برداریم.
رئیس جمهور در تشریح کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ گفت: لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ کل کشور از حیث منابع و مصارف بالغ بر ۱۴ هزار و ۴۴۱ میلیارد و ۴۱۷ میلیون و ۵ هزار و ۶۰۰ ریال است. منابع بودجه عمومی دولت از محل درآمدها و واگذاری داراییهای سرمایهای و مالی و همچنین مصارف بودجه عمومی دولت از حیث هزینهها و تملک داراییهای سرمایهای و مالی بالغ بر ۵ هزار و ۹۵۰ میلیارد ریال است که شامل منابع عمومی به میزان ۵ هزار و ۲۲۰ میلیارد ریال و درآمد اختصاصی وزارتخانهها و مؤسسات دولتی به میزان ۷۳۴ میلیارد ریال میشود.
دکتر پزشکیان ادامه داد: بودجه شرکتهای دولتی، بانکها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت از لحاظ درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بالغ بر ۸ هزار و ۸۹۶ میلیارد و ۶۲۶ میلیون و ۹۸۲ هزار و ۳۰۰ ریال و از حیث هزینهها و سایر پرداختها نیز به همین میزان پیشبینی شده است. همچنین بودجه جمعی خرجی بالغ بر یک هزار و ۴۸۹ میلیارد و ۲۴۱ میلیون و ۵۲ هزار و ۵۰۰ ریال است که از سرجمع بودجه کل کشور مبلغ یک هزار و ۸۹۸ میلیارد و ۴۵۰ میلیون و ۵۲۹ هزار و ۲۰۰ ریال به عنوان مبالغ دوبارهمنظور شده جمعی خرجی کسر میشود.
رئیسجمهور با اشاره به شرایط خاص تدوین بودجه سال جاری تصریح کرد: سال جاری از نظر تدوین بودجه یکی از متفاوتترین سالها بود. کشور عظیمترین خشکسالی نیمقرن اخیر را پشت سر گذاشت، قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش شدیدی داشت و منابع حاصل از صادرات نفت ایران نیز کاهش یافت. دشمنان جمهوری اسلامی تحریمها را تشدید کردند و تلاش داشتند هزینههای اقتصادی بیشتری به کشور تحمیل کنند. همچنین جنگی بزرگ با شرورترین رژیم و استکبار جهانی به کشور تحمیل شد.
دکتر پزشکیان افزود: با لطف الهی، انسجام و همراهی مردم، ایثار نیروهای نظامی، وفاق مسئولان و رهبری داهیانه مقام معظم رهبری، همه این شرایط سخت پشت سر گذاشته شد و کشور علیرغم مواجهه با طوفانهای مکرر، مسیر خود را ادامه داد.
رئیس جمهور با بیان اینکه قانون بودجه سال آینده نیز تفاوتهای جدی با سالهای گذشته دارد، گفت: ماده ۱۸۲ آییننامه داخلی مجلس اصلاح شد، بودجه یکمرحلهای شد، قانون الحاق سه که به تصویب نمایندگان محترم رسید، الزامات جدیدی برای تدوین بودجه ایجاد کرد، مقرر شد بودجه بدون احکام و تبصرهها به مجلس تقدیم شود، زمان تقدیم لایحه تغییر کرد و همچنین واحد پولی کشور تغییر یافت و چهار صفر از آن حذف شد و لایحه بر همان اساس تنظیم گردید.
دکتر پزشکیان با اشاره به دشواریهای تدوین بودجه خاطرنشان کرد: همه این عوامل کار تنظیم بودجه سال آینده را دشوارتر کرد، اما دولت تلاش کرد با تمام مقتضیات قانونی جدید منطبق شود و بودجه را دقیقاً در موعد مقرر به مجلس تقدیم کند تا امور جاری کشور دچار وقفه نشود. انتظار داریم نمایندگان محترم نیز با توجه به این حساسیتها، با رأی به کلیات و تصویب بهموقع بودجه، به اداره منظم کشور کمک کنند.
رئیس جمهور با تشریح رویکردهای اصلی دولت در تدوین لایحه بودجه ۱۴۰۵ گفت: نخستین اولویت، جلوگیری از تورم است. تورم در کشور ناشی از کسری بودجه دولت و بینظمی بانکهاست. دولت در کنار تلاش برای ساماندهی نظام بانکی، تلاش کرده در سال آینده کسری بودجه نداشته باشد و به همین دلیل علیرغم تورم بالا، بودجه دولت تنها دو درصد افزایش یافته است.
دکتر پزشکیان افزود: در این مسیر بسیاری از هزینههای دستگاهها کاهش یافته، ردیفهای اعتباری غیرضرور حذف شده و از این پس تخصیص بودجه صرفاً بر پایه بودجهریزی عملیاتی خواهد بود؛ به این معنا که دستگاهها باید خدمات قابل ارائه خود را مشخص کنند تا بودجه دریافت کنند. بودجه انضباطی و بدون کسری، آتش تورم را کمرنگ کرده و گرانیها را تا حدی کنترل میکند. دولت تلاش کرده بیشترین فشار را بر خود وارد کند تا آسیب به مردم به حداقل برسد.
رئیسجمهور با تأکید بر ضرورت همراهی مجلس گفت: انتظار دولت این است که نمایندگان محترم نیز کمک کنند تا درآمدهای موهوم و هزینههای محکوم به بودجه اضافه نشود.
دکتر پزشکیان عدالت را دومین محور اصلی بودجه دانست و اظهار کرد: خود را متعهد میدانم که در مسیر عدالت گام بردارم. با وجود افزایش تنها دو درصدی بودجه، حقوق کارکنان دولت ۲۰ درصد افزایش یافته است. هرچند این افزایش با تورم متناسب نیست، اما دولت تلاش کرده با افزایش معافیتهای مالیاتی بخشی از این فاصله را جبران کند.
رئیس جمهور افزود: افرادی که تا ۴۰ میلیون تومان حقوق دریافت میکنند، به طور کامل از پرداخت مالیات معاف شدهاند و حقوقبگیران با درآمد بین ۴۰ تا ۹۳ میلیون تومان تنها ۱۰ درصد مالیات پرداخت خواهند کرد که از این طریق بخش قابل توجهی از فشار تورم جبران میشود.
دکتر پزشکیان با اشاره به وضعیت بازنشستگان گفت: در سال آینده بخش سوم متناسبسازی حقوق بازنشستگان اجرا خواهد شد و با احتساب این متناسبسازی، میانگین رشد حقوق بازنشستگان به ۳۶ درصد میرسد.
رئیس جمهور با طرح موضوع یارانهها و مصرف انرژی خاطرنشان کرد: در سال جاری حدود ۶ میلیارد دلار صرف واردات بنزین شد. این در حالی است که مردم با مشکلات معیشتی مواجه هستند. این پرسش مطرح است که چرا باید چنین میزان ارزی صرف واردات بنزین شود، در حالی که میتوان مصرف را مدیریت و منابع حاصل را مستقیماً به مردم پرداخت کرد.
دکتر پزشکیان ادامه داد: دولت سالانه ۲۹۰ همت یارانه نان پرداخت میکند، اما در عمل نان با قیمت بالا به دست مردم میرسد. همچنین در بودجه سال آینده حدود ۸ میلیارد دلار ارز ترجیحی پیشبینی شده، در حالی که قیمت کالاها در بازار تفاوتی با ارز آزاد ندارد. این موضوع نیازمند بازنگری جدی است و اولویت اصلی دولت، معیشت مردم است.
رئیسجمهور تأکید کرد: با توجه به نوسانات ارزی و آثار تورمی آن، دولت در هر صورت طرح کالابرگ را اجرا خواهد کرد تا قیمت اقلام اساسی برای اقشار مختلف جامعه تثبیت شود. هر میزان افزایش قیمت این کالاها، از سوی دولت بهصورت مابهالتفاوت یا تأمین مستقیم کالا جبران خواهد شد تا تکانههای ارزی اثر نامطلوبی بر معیشت مردم نداشته باشد.
دکتر پزشکیان در ادامه با تشریح رویکردهای دولت در حوزه عدالت اجتماعی، معیشت مردم و توسعه کشور، بر استفاده هدفمند از ابزارهای مالیاتی و بودجهای تأکید کرد.
رئیسجمهور با اشاره به برنامههای دولت برای جلوگیری از کوچکتر شدن سفره مردم، اظهار داشت: دولت در کنار اقدامات عدالتمحور، پیشبینی کرده است معادل ۱۷۰ هزار میلیارد تومان (همت) از محل مالیات بر ارزش افزوده صرف حمایت از معیشت مردم شود تا بخشی از فشار ناشی از گرانی از دوش اقشار مختلف جامعه برداشته شود.
دکتر پزشکیان افزود: ممکن است این پرسش مطرح شود که دریافت مالیات بر ارزش افزوده و بازتوزیع آن چگونه به معیشت مردم کمک میکند، اما باید توجه داشت که مطابق ماده ۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده، بسیاری از اقلام اساسی مصرفی مردم از جمله برنج، مرغ، روغن، لبنیات و سایر کالاهای ضروری از پرداخت این مالیات معاف هستند.
رئیسجمهور با بیان اینکه دهکهای بالای درآمدی مصرف بیشتری دارند، تصریح کرد: دریافت دو درصد از مصارف این دهکها و اختصاص آن به اقشار ضعیف میتواند بستر تحقق عدالت را فراهم کند. اساساً مالیات مهمترین ابزار دولت برای برقراری عدالت در کشور است و دولت تلاش کرده در این لایحه از این ابزار برای گسترش عدالت مالیاتی بهره بگیرد.
دکتر پزشکیان در بخش دیگری از سخنان خود به اقدامات دولت در حوزه پرداختهای حقوقی اشاره کرد و گفت: برای افزایش پرداختی به کارکنانی که از بودجههای استانی حقوق دریافت میکنند، منابعی پیشبینی شده است تا فاصله حقوق دریافتی میان استانها و مرکز کاهش یابد. همچنین اعتبارات کمیته امداد امام خمینی(ره) ۳۳ درصد و حمایت از سازمان بهزیستی ۳۹ درصد افزایش خواهد یافت.
رئیسجمهور ادامه داد: برای مادرانی که در سال آینده صاحب فرزند میشوند، ماهانه دو میلیون تومان به حساب مادر واریز خواهد شد. بودجه حمایت از تغذیه کودکانی که زیر خط فقر قرار دارند ۴۶ درصد افزایش مییابد. همچنین بودجه مربوط به دانشآموزان تحت پوشش تحصیلی، بهویژه در استان سیستان و بلوچستان و سایر استانهای محروم، ۵۰ درصد رشد خواهد داشت. بودجه تأمین شیر مدارس ۷۷ درصد، ایاب و ذهاب دانشآموزان بهخصوص در مناطق محروم ۴۸ درصد و بودجه بخش بهداشت و درمان ۴۶ درصد افزایش خواهد یافت.
دکتر پزشکیان در تشریح محور سوم لایحه، یعنی حمایت از توسعه کشور، اعلام کرد: دولت از محل بودجه عمومی، ۶۰۰ همت برای طرحهای عمرانی پیشبینی کرده که معادل بودجه سال جاری است، اما با ابتکارات جدید تلاش شده است بودجه عمرانی و توسعهای کشور بهصورت جدی افزایش یابد.
رئیس جمهور یکی از این ابتکارات را اصلاح فرآیند مولدسازی دانست و گفت: در روشهای قبلی مولدسازی، دستگاهها انگیزه کافی برای واگذاری اموال مازاد خود نداشتند، اما در این لایحه ۱۳۰ همت به تفکیک دستگاهها در قالب جدول پیشبینی شده تا آنها بتوانند اموال مازاد خود را از طریق تهاتر برای تکمیل طرحهای نیمهتمام اولویتدار استفاده کنند. به عنوان نمونه، وزارت علوم میتواند از محل اموال مازاد، خوابگاههای دانشجویی خود را تکمیل کند و وزارت بهداشت نیز بیمارستانهای نیمهتمام را در اولویت اتمام قرار دهد.
دکتر پزشکیان افزود: در سالهای گذشته بخش عمده درآمدهای اختصاصی دستگاهها صرف هزینههای جاری میشد، اما در بودجه سال ۱۴۰۵ پیشبینی شده است ۱۶۰ همت از این درآمدها به طرحهای عمرانی و اتمام پروژههای نیمهتمام اختصاص یابد. همچنین دولت برای نخستینبار ۲۵ همت برای تأمین قیر در بودجه سال آینده در نظر گرفته است.
رئیس جمهور با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری خاطرنشان کرد: دولت دو میلیارد و یکدهم میلیارد دلار از مجموع درآمدهای صادرات نفت را به اتمام طرحهای ریلی و تکمیل کریدورهای حملونقل کشور اختصاص خواهد داد تا هرچه سریعتر پروژههای جادهای، ریلی و حملونقل شهری به نتایج مطلوب برسند.
دکتر پزشکیان اتصال چابهار به زاهدان و ادامه این مسیر تا شمال و غرب کشور را دارای اهمیت فوقالعاده دانست و گفت: باید کریدورهای کشور و نقاط اتصال به کشورهای همسایه را هرچه سریعتر تکمیل کنیم تا زمینه توسعه تجارت و تبادلات اقتصادی با همسایگان فراهم شود.
رئیسجمهور تأکید کرد: با احتساب این ابتکارات در کنار منابع بودجه عمومی، بودجه عمرانی کشور بیش از ۸۰ درصد رشد خواهد داشت.
دکتر پزشکیان در ادامه به موضوع افزایش تولید و تأمین انرژی پایدار پرداخت و گفت: تأمین انرژی پایدار شرط اساسی افزایش تولید است. بخش قابل توجهی از تلاش دولت صرف پروژههای بالادستی نفت و گاز میشود تا گازهای مشعل جمعآوری و در اختیار بخش تولید قرار گیرد و تولید نفت و گاز افزایش یابد. هدف این است که صنایع کشور در زمستان با قطع گاز و در تابستان با قطع برق مواجه نشوند و دغدغه انرژی آنها برطرف شود.
رئیس جمهور افزود: در بودجه عمومی و همچنین بودجه شرکتهای نفتی و گازی، نحوه حمایت از این بخش و تأمین منابع ارزی مورد نیاز برای توسعه میادین نفت و گاز و جمعآوری گازهای مشعل مورد توجه قرار گرفته است. در عین حال، دولت در سال آینده با شتاب بیشتری نسبت به امسال به سمت تولید انرژیهای خورشیدی حرکت خواهد کرد تا نگرانیهای انرژی مردم و واحدهای تولیدی بهطور اساسی رفع شود. وی همچنین تأسیس معاونت رئیسجمهور و سازمان بهینهسازی مصرف انرژی را گامی مهم در جهت کاهش و بهینهسازی مصرف سوخت دانست و تأکید کرد منابع حاصل از صرفهجویی انرژی میتواند در مسیر تولید به کار گرفته شود.
دکتر پزشکیان در ادامه با تأکید بر انضباط بودجهای، شفافسازی منابع درآمدی دولت را از محورهای اصلی لایحه بودجه ۱۴۰۵ برشمرد و گفت: دولت تلاش کرده است درآمدهای خود را بهصورت واقعی و شفاف در بودجه منعکس کند، بهگونهای که درآمدهای واهی ناشی از صادرات نفت، مولدسازی یا خصوصیسازی که قابلیت تحقق ندارند، در لایحه پیشبینی نشود تا از ایجاد کسری بودجه جلوگیری شود.
رئیس جمهور افزود: دولت سعی کرده است چند موضوع مهم و اثرگذار، از جمله یارانه نان که حدود ۲۹۰ همت برآورد میشود، همچنین موضوع ارز ترجیحی و میزان واردات بنزین، در قالب ردیفهای جمعی ـ خرجی محاسبه و به مجلس شورای اسلامی ارائه شود تا در صورت موافقت نمایندگان، این یارانهها به حلقه پایانی، یعنی مردم، منتقل شود. چرا باید منابع محدود کشور بهجای پرداخت مستقیم به مردم، در اختیار واسطهها قرار گیرد و در نهایت سهمی به مردم نرسد؟
دکتر پزشکیان با تأکید بر آمادگی دولت برای ارائه مستندات کارشناسی، خاطرنشان کرد: تمامی محاسبات و بررسیهای کارشناسانه در این زمینه به مجلس ارائه خواهد شد و اگر بتوانیم با هم به تصمیم مشترکی برسیم، دولت با جدیت و با اطمینان از پشتیبانی مجلس، این طرحها را اجرایی کرده و یارانهها را بهصورت مستقیم به مردم پرداخت خواهد کرد.
پزشکیان ادامه داد: با منابعی که از این محل آزاد میشود، میتوان به خانوادهها بهصورت ماهیانه چندین میلیون تومان یارانه پرداخت کرد و نگرانیهای معیشتی مردم را کاهش داد و در عین حال دست واسطهها را از معیشت مردم کوتاه کرد. وی ابراز امیدواری کرد این پیشنهادها و اصلاحات با استقبال نمایندگان مجلس روبهرو شود و امکان پیشبرد مشترک این اصلاحات فراهم آید.
رئیسجمهور با خطاب قرار دادن نمایندگان مجلس تأکید کرد: این بودجه، بودجه کل کشور است و بودجهای نیست که دولت بهتنهایی آن را اجرا کند؛ بلکه بودجهای است که دولت و مجلس با همکاری یکدیگر آن را پیش خواهند برد. آنچه برای ما اهمیت دارد، رسیدن به تفاهم مشترک است. بر همین اساس، هر پرسشی که نمایندگان داشته باشند، همکاران من موظف به پاسخگویی هستند تا تمام ابهامات، پرسشها و راهکارها برای هر دو طرف بهطور کامل روشن شود.
دکتر پزشکیان تصریح کرد: پس از این فرآیند، هر آنچه شما بهعنوان نمایندگان مردم به آن رأی دهید، دولت خود را موظف به اجرای کامل آن خواهد دانست. همچنین همکارانم در سازمان برنامه و بودجه اعلام کردهاند هرگونه همکاری و همراهی لازم برای بهبود و نهاییسازی بودجه را با نمایندگان محترم خواهند داشت تا انشاءالله با هم بتوانیم بودجهای مناسب و کارآمد برای کشور تصویب کنیم.
رئیسجمهور در بخش دیگری از سخنان خود در جلسه دفاع از کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۵، با اشاره به آیات قرآن کریم، به تبیین بار سنگین مسئولیت حکومتها در قبال مردم پرداخت و تأکید کرد که نگاه دینی، مسئولیت حاکمان را در قبال جامعه دوچندان میکند.
دکتر پزشکیان با بیان اینکه آنچه پیشتر مطرح شد، جمعبندی مکتوبی از مباحث ارائهشده بوده است، گفت: آنچه اکنون میخواهم خدمت شما عرض کنم، دیدگاه شخصی و نگاهی است که به خود، جامعه و کشور دارم. در این مسیر، به برخی آیات قرآن مراجعه کردم و با توجه به نوع درخواستها و پیامهایی که در این آیات مطرح شده، به جمعبندیهایی رسیدم که لازم میدانم آن را با شما در میان بگذارم.
رئیس جمهور با اشاره به سوره «الحاقه» اظهار داشت: خداوند در این سوره بهروشنی درباره حکومتها و حاکمیتهایی سخن میگوید که دچار طغیان شدهاند؛ از جمله قوم عاد، ثمود، فرعون و دیگر حکومتهای قلدر. قرآن تصریح میکند که این حکومتها به دلیل طغیان و سرکشی نابود شدند. سؤال اساسی این است که علت این طغیان چه بود و چرا چنین سرنوشتی برای آنان رقم خورد؟
دکتر پزشکیان ادامه داد: در این آیات، خداوند وضعیت کسانی را که کتاب اعمالشان به دست راستشان داده میشود، توصیف میکند؛ «فَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ فَیَقُولُهاؤُمُ اقْرَؤُوا کِتَابِیَهْ»، کسانی که خوشحالاند، در امنیت و نعمت بهسر میبرند و اهل بهشتاند. در مقابل، قرآن از کسانی سخن میگوید که کتابشان به دست چپشان داده میشود؛ «وَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ بِشِمَالِهِ فَیَقُولُ یَا لَیْتَنِی لَمْ أُوتَ کِتَابِیَهْ»، افرادی که آرزو میکنندای کاش این نامه اعمال هرگز به دستشان نمیرسید و حتی میگویند: «یَا لَیْتَهَا کَانَتِ الْقَاضِیَةَ»،ای کاش مرگ، پایان کار ما بود و دیگر بازگشتی در کار نبود.
رئیس جمهور با اشاره به ادامه آیات افزود: قرآن علت این سرنوشت را نیز بهصراحت بیان میکند؛ «إِنَّهُ کَانَ لَا یُؤْمِنُ بِاللَّهِ الْعَظِیمِ وَلَا یَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکِینِ». یعنی این افراد نه به خدای بزرگایمان داشتند و نه به فکر رسیدگی به مسکینان و نیازمندان بودند. در ادامه میفرماید: «فَلَیْسَ لَهُ الْیَوْمَهاهُنَا حَمِیمٌ»، امروز نه دوست دارند و نه یاوری. این آیات بهروشنی نشان میدهد حکومتهایی که به مردم نمیرسند و نسبت به معیشت و کرامت آنان بیتفاوتاند، گرفتار عذاب الهی خواهند شد.
دکتر پزشکیان با تأکید بر اینکه این مباحث تفسیری را اساتید و بزرگان دین بهتر و دقیقتر تبیین میکنند، خاطرنشان کرد: در سوره «معارج» نیز خداوند بار دیگر به این موضوع میپردازد. در این سوره، پرسشهایی از پیامبر اکرم(ص) درباره قیامت مطرح میشود؛ اینکه قیامتی که وعده داده میشود کجاست و چه زمانی فرا میرسد. خداوند در پاسخ، انسانها را به صبر دعوت میکند و میفرماید کسانی که باور ندارند، بهزودی حقیقت را خواهند دید.
رئیس جمهور ادامه داد: قرآن روزی را توصیف میکند که آسمان مانند فلز گداخته میشود و کوهها همچون پشم رنگین حلاجیشده در هم میریزند. در آن روز، هر کس باید پاسخگوی اعمال خود باشد. آیات بیان میکند که انسانها در آن صحنه آرزو میکنندای کاش میتوانستند فرزند، همسر، پدر، مادر و خویشاوندان خود را فدای نجات خویش کنند، اما راه گریزی وجود نخواهد داشت.
دکتر پزشکیان تأکید کرد: این آیات، هشداری جدی به همه ماست؛ بهویژه به کسانی که مسئولیت اداره جامعه را بر عهده دارند، تا بدانند بیتوجهی به مردم، عدالت و معیشت آنان، پیامدهای سنگینی در دنیا و آخرت خواهد داشت.
دکتر مسعود پزشکیان صبح امروز یکشنبه ۷ دی ۱۴۰۴ در صحن علنی مجلس شورای اسلامی و در جریان بررسی کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ کل کشور، با بیان اینکه ابتدا خلاصهای از زحمات کارشناسان دولت در تدوین لایحه بودجه را قرائت میکند، افزود: پس از آن دیدگاهها، باورها و انتظارات دولت از مجلس محترم را بیان خواهم کرد.
رئیس جمهور در تشریح کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ گفت: لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ کل کشور از حیث منابع و مصارف بالغ بر ۱۴ هزار و ۴۴۱ میلیارد و ۴۱۷ میلیون و ۵ هزار و ۶۰۰ ریال است. منابع بودجه عمومی دولت از محل درآمدها و واگذاری داراییهای سرمایهای و مالی و همچنین مصارف بودجه عمومی دولت از حیث هزینهها و تملک داراییهای سرمایهای و مالی بالغ بر ۵ هزار و ۹۵۰ میلیارد ریال است که شامل منابع عمومی به میزان ۵ هزار و ۲۲۰ میلیارد ریال و درآمد اختصاصی وزارتخانهها و مؤسسات دولتی به میزان ۷۳۴ میلیارد ریال میشود.
دکتر پزشکیان ادامه داد: بودجه شرکتهای دولتی، بانکها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت از لحاظ درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بالغ بر ۸ هزار و ۸۹۶ میلیارد و ۶۲۶ میلیون و ۹۸۲ هزار و ۳۰۰ ریال و از حیث هزینهها و سایر پرداختها نیز به همین میزان پیشبینی شده است. همچنین بودجه جمعی خرجی بالغ بر یک هزار و ۴۸۹ میلیارد و ۲۴۱ میلیون و ۵۲ هزار و ۵۰۰ ریال است که از سرجمع بودجه کل کشور مبلغ یک هزار و ۸۹۸ میلیارد و ۴۵۰ میلیون و ۵۲۹ هزار و ۲۰۰ ریال به عنوان مبالغ دوبارهمنظور شده جمعی خرجی کسر میشود.
رئیسجمهور با اشاره به شرایط خاص تدوین بودجه سال جاری تصریح کرد: سال جاری از نظر تدوین بودجه یکی از متفاوتترین سالها بود. کشور عظیمترین خشکسالی نیمقرن اخیر را پشت سر گذاشت، قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش شدیدی داشت و منابع حاصل از صادرات نفت ایران نیز کاهش یافت. دشمنان جمهوری اسلامی تحریمها را تشدید کردند و تلاش داشتند هزینههای اقتصادی بیشتری به کشور تحمیل کنند. همچنین جنگی بزرگ با شرورترین رژیم و استکبار جهانی به کشور تحمیل شد.
دکتر پزشکیان افزود: با لطف الهی، انسجام و همراهی مردم، ایثار نیروهای نظامی، وفاق مسئولان و رهبری داهیانه مقام معظم رهبری، همه این شرایط سخت پشت سر گذاشته شد و کشور علیرغم مواجهه با طوفانهای مکرر، مسیر خود را ادامه داد.
رئیس جمهور با بیان اینکه قانون بودجه سال آینده نیز تفاوتهای جدی با سالهای گذشته دارد، گفت: ماده ۱۸۲ آییننامه داخلی مجلس اصلاح شد، بودجه یکمرحلهای شد، قانون الحاق سه که به تصویب نمایندگان محترم رسید، الزامات جدیدی برای تدوین بودجه ایجاد کرد، مقرر شد بودجه بدون احکام و تبصرهها به مجلس تقدیم شود، زمان تقدیم لایحه تغییر کرد و همچنین واحد پولی کشور تغییر یافت و چهار صفر از آن حذف شد و لایحه بر همان اساس تنظیم گردید.
دکتر پزشکیان با اشاره به دشواریهای تدوین بودجه خاطرنشان کرد: همه این عوامل کار تنظیم بودجه سال آینده را دشوارتر کرد، اما دولت تلاش کرد با تمام مقتضیات قانونی جدید منطبق شود و بودجه را دقیقاً در موعد مقرر به مجلس تقدیم کند تا امور جاری کشور دچار وقفه نشود. انتظار داریم نمایندگان محترم نیز با توجه به این حساسیتها، با رأی به کلیات و تصویب بهموقع بودجه، به اداره منظم کشور کمک کنند.
رئیس جمهور با تشریح رویکردهای اصلی دولت در تدوین لایحه بودجه ۱۴۰۵ گفت: نخستین اولویت، جلوگیری از تورم است. تورم در کشور ناشی از کسری بودجه دولت و بینظمی بانکهاست. دولت در کنار تلاش برای ساماندهی نظام بانکی، تلاش کرده در سال آینده کسری بودجه نداشته باشد و به همین دلیل علیرغم تورم بالا، بودجه دولت تنها دو درصد افزایش یافته است.
دکتر پزشکیان افزود: در این مسیر بسیاری از هزینههای دستگاهها کاهش یافته، ردیفهای اعتباری غیرضرور حذف شده و از این پس تخصیص بودجه صرفاً بر پایه بودجهریزی عملیاتی خواهد بود؛ به این معنا که دستگاهها باید خدمات قابل ارائه خود را مشخص کنند تا بودجه دریافت کنند. بودجه انضباطی و بدون کسری، آتش تورم را کمرنگ کرده و گرانیها را تا حدی کنترل میکند. دولت تلاش کرده بیشترین فشار را بر خود وارد کند تا آسیب به مردم به حداقل برسد.
رئیسجمهور با تأکید بر ضرورت همراهی مجلس گفت: انتظار دولت این است که نمایندگان محترم نیز کمک کنند تا درآمدهای موهوم و هزینههای محکوم به بودجه اضافه نشود.
دکتر پزشکیان عدالت را دومین محور اصلی بودجه دانست و اظهار کرد: خود را متعهد میدانم که در مسیر عدالت گام بردارم. با وجود افزایش تنها دو درصدی بودجه، حقوق کارکنان دولت ۲۰ درصد افزایش یافته است. هرچند این افزایش با تورم متناسب نیست، اما دولت تلاش کرده با افزایش معافیتهای مالیاتی بخشی از این فاصله را جبران کند.
رئیس جمهور افزود: افرادی که تا ۴۰ میلیون تومان حقوق دریافت میکنند، به طور کامل از پرداخت مالیات معاف شدهاند و حقوقبگیران با درآمد بین ۴۰ تا ۹۳ میلیون تومان تنها ۱۰ درصد مالیات پرداخت خواهند کرد که از این طریق بخش قابل توجهی از فشار تورم جبران میشود.
دکتر پزشکیان با اشاره به وضعیت بازنشستگان گفت: در سال آینده بخش سوم متناسبسازی حقوق بازنشستگان اجرا خواهد شد و با احتساب این متناسبسازی، میانگین رشد حقوق بازنشستگان به ۳۶ درصد میرسد.
رئیس جمهور با طرح موضوع یارانهها و مصرف انرژی خاطرنشان کرد: در سال جاری حدود ۶ میلیارد دلار صرف واردات بنزین شد. این در حالی است که مردم با مشکلات معیشتی مواجه هستند. این پرسش مطرح است که چرا باید چنین میزان ارزی صرف واردات بنزین شود، در حالی که میتوان مصرف را مدیریت و منابع حاصل را مستقیماً به مردم پرداخت کرد.
دکتر پزشکیان ادامه داد: دولت سالانه ۲۹۰ همت یارانه نان پرداخت میکند، اما در عمل نان با قیمت بالا به دست مردم میرسد. همچنین در بودجه سال آینده حدود ۸ میلیارد دلار ارز ترجیحی پیشبینی شده، در حالی که قیمت کالاها در بازار تفاوتی با ارز آزاد ندارد. این موضوع نیازمند بازنگری جدی است و اولویت اصلی دولت، معیشت مردم است.
رئیسجمهور تأکید کرد: با توجه به نوسانات ارزی و آثار تورمی آن، دولت در هر صورت طرح کالابرگ را اجرا خواهد کرد تا قیمت اقلام اساسی برای اقشار مختلف جامعه تثبیت شود. هر میزان افزایش قیمت این کالاها، از سوی دولت بهصورت مابهالتفاوت یا تأمین مستقیم کالا جبران خواهد شد تا تکانههای ارزی اثر نامطلوبی بر معیشت مردم نداشته باشد.
دکتر پزشکیان در ادامه با تشریح رویکردهای دولت در حوزه عدالت اجتماعی، معیشت مردم و توسعه کشور، بر استفاده هدفمند از ابزارهای مالیاتی و بودجهای تأکید کرد.
رئیسجمهور با اشاره به برنامههای دولت برای جلوگیری از کوچکتر شدن سفره مردم، اظهار داشت: دولت در کنار اقدامات عدالتمحور، پیشبینی کرده است معادل ۱۷۰ هزار میلیارد تومان (همت) از محل مالیات بر ارزش افزوده صرف حمایت از معیشت مردم شود تا بخشی از فشار ناشی از گرانی از دوش اقشار مختلف جامعه برداشته شود.
دکتر پزشکیان افزود: ممکن است این پرسش مطرح شود که دریافت مالیات بر ارزش افزوده و بازتوزیع آن چگونه به معیشت مردم کمک میکند، اما باید توجه داشت که مطابق ماده ۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده، بسیاری از اقلام اساسی مصرفی مردم از جمله برنج، مرغ، روغن، لبنیات و سایر کالاهای ضروری از پرداخت این مالیات معاف هستند.
رئیس جمهور با بیان اینکه دهکهای بالای درآمدی مصرف بیشتری دارند، تصریح کرد: دریافت دو درصد از مصارف این دهکها و اختصاص آن به اقشار ضعیف میتواند بستر تحقق عدالت را فراهم کند. اساساً مالیات مهمترین ابزار دولت برای برقراری عدالت در کشور است و دولت تلاش کرده در این لایحه از این ابزار برای گسترش عدالت مالیاتی بهره بگیرد.
دکتر پزشکیان در بخش دیگری از سخنان خود به اقدامات دولت در حوزه پرداختهای حقوقی اشاره کرد و گفت: برای افزایش پرداختی به کارکنانی که از بودجههای استانی حقوق دریافت میکنند، منابعی پیشبینی شده است تا فاصله حقوق دریافتی میان استانها و مرکز کاهش یابد. همچنین اعتبارات کمیته امداد امام خمینی(ره) ۳۳ درصد و حمایت از سازمان بهزیستی ۳۹ درصد افزایش خواهد یافت.
رئیسجمهور ادامه داد: برای مادرانی که در سال آینده صاحب فرزند میشوند، ماهانه دو میلیون تومان به حساب مادر واریز خواهد شد. بودجه حمایت از تغذیه کودکانی که زیر خط فقر قرار دارند ۴۶ درصد افزایش مییابد. همچنین بودجه مربوط به دانشآموزان تحت پوشش تحصیلی، بهویژه در استان سیستان و بلوچستان و سایر استانهای محروم، ۵۰ درصد رشد خواهد داشت. بودجه تأمین شیر مدارس ۷۷ درصد، ایاب و ذهاب دانشآموزان بهخصوص در مناطق محروم ۴۸ درصد و بودجه بخش بهداشت و درمان ۴۶ درصد افزایش خواهد یافت.
دکتر پزشکیان در تشریح محور سوم لایحه، یعنی حمایت از توسعه کشور، اعلام کرد: دولت از محل بودجه عمومی، ۶۰۰ همت برای طرحهای عمرانی پیشبینی کرده که معادل بودجه سال جاری است، اما با ابتکارات جدید تلاش شده است بودجه عمرانی و توسعهای کشور بهصورت جدی افزایش یابد.
رئیس جمهور یکی از این ابتکارات را اصلاح فرآیند مولدسازی دانست و گفت: در روشهای قبلی مولدسازی، دستگاهها انگیزه کافی برای واگذاری اموال مازاد خود نداشتند، اما در این لایحه ۱۳۰ همت به تفکیک دستگاهها در قالب جدول پیشبینی شده تا آنها بتوانند اموال مازاد خود را از طریق تهاتر برای تکمیل طرحهای نیمهتمام اولویتدار استفاده کنند. به عنوان نمونه، وزارت علوم میتواند از محل اموال مازاد، خوابگاههای دانشجویی خود را تکمیل کند و وزارت بهداشت نیز بیمارستانهای نیمهتمام را در اولویت اتمام قرار دهد.
دکتر پزشکیان افزود: در سالهای گذشته بخش عمده درآمدهای اختصاصی دستگاهها صرف هزینههای جاری میشد، اما در بودجه سال ۱۴۰۵ پیشبینی شده است ۱۶۰ همت از این درآمدها به طرحهای عمرانی و اتمام پروژههای نیمهتمام اختصاص یابد. همچنین دولت برای نخستینبار ۲۵ همت برای تأمین قیر در بودجه سال آینده در نظر گرفته است.
رئیس جمهور با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری خاطرنشان کرد: دولت دو میلیارد و یکدهم میلیارد دلار از مجموع درآمدهای صادرات نفت را به اتمام طرحهای ریلی و تکمیل کریدورهای حملونقل کشور اختصاص خواهد داد تا هرچه سریعتر پروژههای جادهای، ریلی و حملونقل شهری به نتایج مطلوب برسند.
دکتر پزشکیان اتصال چابهار به زاهدان و ادامه این مسیر تا شمال و غرب کشور را دارای اهمیت فوقالعاده دانست و گفت: باید کریدورهای کشور و نقاط اتصال به کشورهای همسایه را هرچه سریعتر تکمیل کنیم تا زمینه توسعه تجارت و تبادلات اقتصادی با همسایگان فراهم شود.
رئیسجمهور تأکید کرد: با احتساب این ابتکارات در کنار منابع بودجه عمومی، بودجه عمرانی کشور بیش از ۸۰ درصد رشد خواهد داشت.
دکتر پزشکیان در ادامه به موضوع افزایش تولید و تأمین انرژی پایدار پرداخت و گفت: تأمین انرژی پایدار شرط اساسی افزایش تولید است. بخش قابل توجهی از تلاش دولت صرف پروژههای بالادستی نفت و گاز میشود تا گازهای مشعل جمعآوری و در اختیار بخش تولید قرار گیرد و تولید نفت و گاز افزایش یابد. هدف این است که صنایع کشور در زمستان با قطع گاز و در تابستان با قطع برق مواجه نشوند و دغدغه انرژی آنها برطرف شود.
رئیس جمهور افزود: در بودجه عمومی و همچنین بودجه شرکتهای نفتی و گازی، نحوه حمایت از این بخش و تأمین منابع ارزی مورد نیاز برای توسعه میادین نفت و گاز و جمعآوری گازهای مشعل مورد توجه قرار گرفته است. در عین حال، دولت در سال آینده با شتاب بیشتری نسبت به امسال به سمت تولید انرژیهای خورشیدی حرکت خواهد کرد تا نگرانیهای انرژی مردم و واحدهای تولیدی بهطور اساسی رفع شود. وی همچنین تأسیس معاونت رئیسجمهور و سازمان بهینهسازی مصرف انرژی را گامی مهم در جهت کاهش و بهینهسازی مصرف سوخت دانست و تأکید کرد منابع حاصل از صرفهجویی انرژی میتواند در مسیر تولید به کار گرفته شود.
دکتر پزشکیان در ادامه با تأکید بر انضباط بودجهای، شفافسازی منابع درآمدی دولت را از محورهای اصلی لایحه بودجه ۱۴۰۵ برشمرد و گفت: دولت تلاش کرده است درآمدهای خود را بهصورت واقعی و شفاف در بودجه منعکس کند، بهگونهای که درآمدهای واهی ناشی از صادرات نفت، مولدسازی یا خصوصیسازی که قابلیت تحقق ندارند، در لایحه پیشبینی نشود تا از ایجاد کسری بودجه جلوگیری شود.
رئیس جمهور افزود: دولت سعی کرده است چند موضوع مهم و اثرگذار، از جمله یارانه نان که حدود ۲۹۰ همت برآورد میشود، همچنین موضوع ارز ترجیحی و میزان واردات بنزین، در قالب ردیفهای جمعی ـ خرجی محاسبه و به مجلس شورای اسلامی ارائه شود تا در صورت موافقت نمایندگان، این یارانهها به حلقه پایانی، یعنی مردم، منتقل شود. چرا باید منابع محدود کشور بهجای پرداخت مستقیم به مردم، در اختیار واسطهها قرار گیرد و در نهایت سهمی به مردم نرسد؟
دکتر پزشکیان با تأکید بر آمادگی دولت برای ارائه مستندات کارشناسی، خاطرنشان کرد: تمامی محاسبات و بررسیهای کارشناسانه در این زمینه به مجلس ارائه خواهد شد و اگر بتوانیم با هم به تصمیم مشترکی برسیم، دولت با جدیت و با اطمینان از پشتیبانی مجلس، این طرحها را اجرایی کرده و یارانهها را بهصورت مستقیم به مردم پرداخت خواهد کرد.
پزشکیان ادامه داد: با منابعی که از این محل آزاد میشود، میتوان به خانوادهها بهصورت ماهیانه چندین میلیون تومان یارانه پرداخت کرد و نگرانیهای معیشتی مردم را کاهش داد و در عین حال دست واسطهها را از معیشت مردم کوتاه کرد. وی ابراز امیدواری کرد این پیشنهادها و اصلاحات با استقبال نمایندگان مجلس روبهرو شود و امکان پیشبرد مشترک این اصلاحات فراهم آید.
رئیسجمهور با خطاب قرار دادن نمایندگان مجلس تأکید کرد: این بودجه، بودجه کل کشور است و بودجهای نیست که دولت بهتنهایی آن را اجرا کند؛ بلکه بودجهای است که دولت و مجلس با همکاری یکدیگر آن را پیش خواهند برد. آنچه برای ما اهمیت دارد، رسیدن به تفاهم مشترک است. بر همین اساس، هر پرسشی که نمایندگان داشته باشند، همکاران من موظف به پاسخگویی هستند تا تمام ابهامات، پرسشها و راهکارها برای هر دو طرف بهطور کامل روشن شود.
دکتر پزشکیان تصریح کرد: پس از این فرآیند، هر آنچه شما بهعنوان نمایندگان مردم به آن رأی دهید، دولت خود را موظف به اجرای کامل آن خواهد دانست. همچنین همکارانم در سازمان برنامه و بودجه اعلام کردهاند هرگونه همکاری و همراهی لازم برای بهبود و نهاییسازی بودجه را با نمایندگان محترم خواهند داشت تا انشاءالله با هم بتوانیم بودجهای مناسب و کارآمد برای کشور تصویب کنیم.
رئیسجمهور در بخش دیگری از سخنان خود در جلسه دفاع از کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۵، با اشاره به آیات قرآن کریم، به تبیین بار سنگین مسئولیت حکومتها در قبال مردم پرداخت و تأکید کرد که نگاه دینی، مسئولیت حاکمان را در قبال جامعه دوچندان میکند.
دکتر پزشکیان با بیان اینکه آنچه پیشتر مطرح شد، جمعبندی مکتوبی از مباحث ارائهشده بوده است، گفت: آنچه اکنون میخواهم خدمت شما عرض کنم، دیدگاه شخصی و نگاهی است که به خود، جامعه و کشور دارم. در این مسیر، به برخی آیات قرآن مراجعه کردم و با توجه به نوع درخواستها و پیامهایی که در این آیات مطرح شده، به جمعبندیهایی رسیدم که لازم میدانم آن را با شما در میان بگذارم.
رئیس جمهور با اشاره به سوره «الحاقه» اظهار داشت: خداوند در این سوره بهروشنی درباره حکومتها و حاکمیتهایی سخن میگوید که دچار طغیان شدهاند؛ از جمله قوم عاد، ثمود، فرعون و دیگر حکومتهای قلدر. قرآن تصریح میکند که این حکومتها به دلیل طغیان و سرکشی نابود شدند. سؤال اساسی این است که علت این طغیان چه بود و چرا چنین سرنوشتی برای آنان رقم خورد؟
دکتر پزشکیان ادامه داد: در این آیات، خداوند وضعیت کسانی را که کتاب اعمالشان به دست راستشان داده میشود، توصیف میکند؛ «فَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ فَیَقُولُهاؤُمُ اقْرَؤُوا کِتَابِیَهْ»، کسانی که خوشحالاند، در امنیت و نعمت بهسر میبرند و اهل بهشتاند. در مقابل، قرآن از کسانی سخن میگوید که کتابشان به دست چپشان داده میشود؛ «وَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ بِشِمَالِهِ فَیَقُولُ یَا لَیْتَنِی لَمْ أُوتَ کِتَابِیَهْ»، افرادی که آرزو میکنندای کاش این نامه اعمال هرگز به دستشان نمیرسید و حتی میگویند: «یَا لَیْتَهَا کَانَتِ الْقَاضِیَةَ»،ای کاش مرگ، پایان کار ما بود و دیگر بازگشتی در کار نبود.
رئیس جمهور با اشاره به ادامه آیات افزود: قرآن علت این سرنوشت را نیز بهصراحت بیان میکند؛ «إِنَّهُ کَانَ لَا یُؤْمِنُ بِاللَّهِ الْعَظِیمِ وَلَا یَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکِینِ». یعنی این افراد نه به خدای بزرگایمان داشتند و نه به فکر رسیدگی به مسکینان و نیازمندان بودند. در ادامه میفرماید: «فَلَیْسَ لَهُ الْیَوْمَهاهُنَا حَمِیمٌ»، امروز نه دوست دارند و نه یاوری. این آیات بهروشنی نشان میدهد حکومتهایی که به مردم نمیرسند و نسبت به معیشت و کرامت آنان بیتفاوتاند، گرفتار عذاب الهی خواهند شد.
دکتر پزشکیان با تأکید بر اینکه این مباحث تفسیری را اساتید و بزرگان دین بهتر و دقیقتر تبیین میکنند، خاطرنشان کرد: در سوره «معارج» نیز خداوند بار دیگر به این موضوع میپردازد. در این سوره، پرسشهایی از پیامبر اکرم(ص) درباره قیامت مطرح میشود؛ اینکه قیامتی که وعده داده میشود کجاست و چه زمانی فرا میرسد. خداوند در پاسخ، انسانها را به صبر دعوت میکند و میفرماید کسانی که باور ندارند، بهزودی حقیقت را خواهند دید.
رئیس جمهور ادامه داد: قرآن روزی را توصیف میکند که آسمان مانند فلز گداخته میشود و کوهها همچون پشم رنگین حلاجیشده در هم میریزند. در آن روز، هر کس باید پاسخگوی اعمال خود باشد. آیات بیان میکند که انسانها در آن صحنه آرزو میکنندای کاش میتوانستند فرزند، همسر، پدر، مادر و خویشاوندان خود را فدای نجات خویش کنند، اما راه گریزی وجود نخواهد داشت.
دکتر پزشکیان تأکید کرد: این آیات، هشداری جدی به همه ماست؛ بهویژه به کسانی که مسئولیت اداره جامعه را بر عهده دارند، تا بدانند بیتوجهی به مردم، عدالت و معیشت آنان، پیامدهای سنگینی در دنیا و آخرت خواهد داشت.
رئیسجمهور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی، با محور قرار دادن مفهوم عدالت اجتماعی، اقتصاد و مسئولیت حکومت در قبال مردم از منظر آموزههای اسلامی و آیات قرآن کریم گفت: قرآن انسان را موجودی میداند که بهطور طبیعی دچار حرص و ناآرامی است؛ زمانی که شر به او میرسد بیتاب میشود و وقتی خیر به او میرسد، گاه دچار بخل و خودخواهی میشود. اما قرآن در همینجا استثنا قائل میشود و میفرماید «إِلَّا الْمُصَلِّینَ»؛ یعنی نمازگزاران از این قاعده مستثنا هستند، کسانی که در نماز خود مداومت دارند و در اموالشان حقی برای دیگران قائلاند. این نگاه، بهروشنی پیوند میان عبادت، عدالت اجتماعی و مسئولیت اقتصادی را نشان میدهد.
دکتر پزشکیان با اشاره به مفاهیم سوره «مدثر» در این زمینه ادامه داد: در این سوره، خداوند از قدرتمندان و ثروتمندانی سخن میگوید که در برابر پیامبر اسلام(ص) ایستادند؛ افرادی مانند ولید بن مغیره که از گردنکلفتهای مکه بود و برای تخطئه پیامبر اعزام شد و قصد توهین داشتند که قرآن در این باره تصریح میکند که «کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَهِینَةٌ إِلَّا أَصْحَابَ الْیَمِینِ»؛ هر کس در گرو عمل خویش است، مگر آنان که راه درست را پیمودهاند. وقتی از اهل دوزخ پرسیده میشود چه چیزی شما را به آتش کشاند، پاسخ میدهند: ما به فکر اطعام مسکین نبودیم. این گفتوگوها، بیانگر داوری الهی درباره کسانی است که در دنیا قدرت و ثروت داشتند اما نسبت به مسئولیت اجتماعی خود بیتفاوت بودند.
رئیسجمهور سپس به سوره «انسان» اشاره کرد و گفت: این سوره، نمونهای عینی از مسئولیتپذیری اجتماعی را در قالب داستان خانوادهای الهی بیان میکند که بنا بر نقلها مربوط به اهلبیت(ع)، از جمله امام حسن و امام حسین(ع)، است. در این سوره، وفای به نذر، اطعام نیازمندان و ترجیح دیگران بر خود، بهعنوان ارزشهای بنیادین معرفی میشود. این مفاهیم، دقیقاً با بحث بودجه و اداره جامعه مرتبط است.
پزشکیان با تأکید بر اینکه همه ما مدعی مسلمانی هستیم، تصریح کرد: چه در جایگاه فرد، چه خانواده، چه جامعه و چه حکومت، اگر نتوانیم مشکل معیشت مردم را حل کنیم، روز قیامت در برابر خدا پاسخی نخواهیم داشت. از نگاه من و بر اساس آنچه از قرآن و دین میفهمم، فلسفه حکومت و همه این منازعات و سیاستگذاریها، گرهگشایی از مشکلات مردم است.
رئیس جمهور افزود: نمیشود در کشوری زندگی کنیم که دارای منابع عظیم نفت و گاز است، روزانه میلیونها بشکه نفت تولید و مصرف میشود، اما عدهای از مردم شب را با گرسنگی و بدون نان سر بر بالین بگذارند و ما ادعا کنیم که در حال مدیریت کشور هستیم. این قابل قبول نیست.
دکتر پزشکیان با انتقاد از نحوه توزیع یارانههای انرژی گفت: امروز کسی که یک خودرو دارد، صرفاً با مصرف یک باک بنزین، ماهانه حدود ۸ میلیون تومان یارانه پنهان دریافت میکند. اگر مصرف بالاتر برود، این رقم به ۲۰، ۳۰ و حتی ۴۰ میلیون تومان در ماه میرسد؛ همین وضعیت درباره گازوئیل، برق، آب و گاز نیز وجود دارد. در مقابل، بخش قابل توجهی از مردم با مشکلات جدی معیشتی، درمانی و زندگی مواجهاند. این نابرابری، نتیجه تصمیمات دولتها، مجالس و سیاستگذاران است.
رئیس جمهور خطاب به نمایندگان مجلس تأکید کرد: در همان بخش ردیفهای جمعی ـ خرجی بودجه، از مجلس محترم میخواهیم چارچوبی طراحی شود که این مسائل بهدرستی مدیریت گردد. هر آنچه به نام بودجه نوشته میشود، اگر مبتنی بر اسلام و اعتقادات ماست، نباید حتی یک نفر در این کشور دچار مشکل معیشت باشد. این اولویت اصلی ماست.
دکتر پزشکیان با صراحت گفت: من برای ماندن در قدرت یا حفظ جایگاه، هیچ انگیزهای ندارم. اگر نتوانم مشکل مردم محروم را حل کنم، این جایگاه برای من افتخار نیست. نمیشود حکومت کرد و مردم در رنج باشند، بعد صرفاً درباره کمبود حقوق، افزایش مالیات یا کسری بودجه صحبت کنیم، بدون آنکه راهحل واقعی ارائه دهیم.
رئیسجمهور خاطرنشان کرد: اگر فقط ۱۰ درصد در مصرف منابع، بهویژه انرژی، صرفهجویی کنیم، میتوانیم بخش قابل توجهی از مشکلات را حل کنیم؛ از پرداخت حقوق و تأمین معیشت مردم گرفته تا توسعه زیرساختها و تقویت امنیت کشور. نزدیک کردن قیمتها به واقعیت و اصلاح شیوههای فعلی، امری مدیریتی و ممکن است. اما اگر با همین روند ادامه دهیم، نهتنها مشکلات حل نمیشود، بلکه بر اساس آنچه از قرآن میفهمم، معلوم نیست فردا در پیشگاه خدا چه پاسخی خواهیم داشت؛ چه بهعنوان فرد و چه بهعنوان حاکم.
دکتر پزشکیان با تأکید بر مسئولیت همگانی در قبال معیشت مردم و تحقق عدالت اجتماعی، گفت: چه بهعنوان فرد، چه خانواده، چه جامعه و چه بهعنوان گروهی که قدرت در اختیار دارد، همه ما در برابر معیشت مردم و اجرای عدالت مسئول هستیم. این مسئولیت، اختصاص به یک قوه یا یک نهاد ندارد و همه در قبال آن پاسخگو خواهیم بود.
رئیس جمهور تصریح کرد: انتظار ما از شما برادران و خواهران عزیز این است که در حوزه انرژی، از جمله گاز، برق، گازوئیل و سایر حاملهای انرژی، گامهای اساسی برداشته شود. نخستین گام، نهادینهسازی صرفهجویی است و گام دوم، عادلانهسازی توزیع منابعی است که امروز به گروهی خاص داده میشود، اما اکثریت جامعه از آن بهرهمند نیستند. باید اختیار داده شود، تصمیمگیری صورت گیرد و این منابع به شکلی منصفانه توزیع شود.
دکتر پزشکیان با اشاره به گفتوگوهای خود با رئیس مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: این موضوع را خدمت برادر عزیزم، جناب آقای دکتر قالیباف نیز عرض کردهام که اگر نتوانیم با زبان و نگاه مشترک حرکت کنیم، قادر به حل مشکلات نخواهیم بود. تصمیم با شماست؛ اگر تصمیم بگیریم مشکل معیشت جامعه را حل کنیم، دولت مصمم است این مسیر را با جدیت دنبال کند و این امر به همکاری و همراهی مجلس محترم وابسته است.
رئیسجمهور افزود: اگر ارادهای برای حل این وضعیت وجود نداشته باشد، فردا در پیشگاه خدا پاسخی برای گفتن نخواهیم داشت. این دنیا و عمر دنیوی ما گذراست، اما مسئولیت ما در برابر خداوند باقی خواهد ماند. از اینرو، حل مشکلات معیشتی مردم نباید به تعویق انداخته شود.
دکتر پزشکیان در پایان ابراز امیدواری کرد: با وحدت و انسجام، تعامل و هماهنگی میان دولت و مجلس، بتوانیم موانعی را که پیش روی کشور قرار دارد برطرف کنیم و گامی مؤثر در جهت بهبود معیشت مردم و تحقق عدالت اجتماعی برداریم.
| لینک مطلب: | http://ramzgoshanews.ir/News/item/22320 |