آیتالله سید محمود علایی طالقانی، یکی از چهرههای برجسته و تأثیرگذار انقلاب اسلامی ایران، نه تنها به خاطر جایگاه مذهبی و سیاسیاش، بلکه به دلیل شخصیت مردمی و دیدگاههای مترقی خود مورد احترام و تحسین بسیاری از ایرانیان قرار گرفت.
یادداشت- رمزگشانیوز؛ در این مطلب به قلم باهره حیدری میخوانید: آیتالله سید محمود علایی طالقانی، یکی از چهرههای برجسته و تأثیرگذار انقلاب اسلامی ایران، نه تنها به خاطر جایگاه مذهبی و سیاسیاش، بلکه به دلیل شخصیت مردمی و دیدگاههای مترقی خود مورد احترام و تحسین بسیاری از ایرانیان قرار گرفت. او که در سال ۱۲۸۹ خورشیدی در طالقان متولد شد، از همان دوران کودکی و نوجوانی به دنبال علم و دانش و همچنین فعالیتهای اجتماعی و سیاسی بود. اما چه عواملی باعث شد که طالقانی به این جایگاه والا برسد و چگونه این شخصیت تبدیل به یکی از نمادهای مبارزه برای آزادی و عدالت در ایران شد؟
ریشههای فکری و تربیتی طالقانی:
طالقانی از خانوادهای روحانی و مذهبی برخاسته بود. پدرش، آیتالله سید ابوالحسن طالقانی، یکی از علمای برجسته بود که نقش مهمی در تربیت فکری و اخلاقی او داشت. از دوران کودکی، با مباحث دینی و مسائل اجتماعی آشنا شد. او تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش به پایان رساند و سپس برای تحصیلات حوزوی به تهران و قم رفت. در همین دوران بود که به اندیشههای اسلامی و مبارزات اجتماعی علاقهمند و به تدریج او به عنوان یک فعال اجتماعی شناخته شد.
فعالیتهای سیاسی و اجتماعی:
طالقانی از دهه ۱۳۲۰ به فعالیتهای سیاسی روی آورد. او به عنوان یکی از اعضای نهضت ملی شدن صنعت نفت و از نزدیکان دکتر محمد مصدق، نقش مهمی در مبارزات علیه استعمار و استبداد ایفا کرد. طالقانی همواره به دنبال پیوند بین دین و سیاست بود و معتقد بود که اسلام میتواند راه حلی برای مشکلات اجتماعی و سیاسی جامعه باشد. او در همین راستا به تشکیل جلسات تفسیر قرآن پرداخت که به یکی از مهمترین منابع فکری جوانان و مبارزان تبدیل شد.
آیتالله طالقانی در این دوران بارها به دلیل فعالیتهای سیاسی دستگیر و زندانی شد. او در زندان نیز به ترویج اندیشههای اسلامی و انقلابی پرداخت و بسیاری از زندانیان سیاسی تحت تأثیر شخصیت و افکار او قرار گرفتند. یکی از نکات برجسته شخصیت طالقانی، علاقهاش به گفتوگو و تعامل با تمامی گروهها و اقشار مختلف جامعه بود. به رغم دیدگاههای قاطع و اصولی خود، همواره آماده بود تا با دیگران وارد گفتوگو شود و این ویژگی یکی از دلایل محبوبیت او در بین اقشار مختلف مردم بود.
نقش در انقلاب اسلامی:
با شروع نهضت انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی (ره)، آیت الله طالقانی نیز به عنوان یکی از رهبران و همراهان این نهضت شناخته شد. او با سخنرانیها و پیامهای خود به روشنگری افکار عمومی و تقویت روحیه مبارزات مردمی پرداخت. یکی از ویژگیهای برجسته طالقانی در این دوران، تلاش او برای حفظ وحدت بین گروههای مختلف انقلابی بود. او همواره به دنبال ایجاد یک ائتلاف وسیع بین نیروهای اسلامی، ملی و چپگرا بود و معتقد بود که تنها از طریق وحدت و همبستگی میتوان به پیروزی دست یافت.
آیتالله طالقانی پس از پیروزی انقلاب، به عضویت در شورای انقلاب درآمد و نقش مهمی در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ایفا کرد. اما بیش از هر چیز، او به عنوان یک چهره مردمی شناخته میشد که دغدغههای مردم را درک میکرد و همواره به دنبال برقراری عدالت اجتماعی بود.
نقل قولها درباره شخصیت طالقانی:
آیتالله طالقانی به دلیل شخصیت ویژهاش، همواره مورد تحسین و احترام بسیاری از رهبران و شخصیتهای سیاسی و مذهبی قرار داشت.
حضرت امام خمینی (ره) از آیت الله طالقانی به عنوان «ابوذر زمان» یاد کردند، در جلد دهم صحیفه امام آمده است: او برای اسلام به مثابه حضرت ابوذر بود؛ زبان گویای او چون شمشیر مالک اشتر برنده بود، مرگ او برای اسلام و برای مبارزین ضایعه بزرگی است... طالقانی یک عمر در جهاد و روشنگری سپری کرد.
همچنین حضرت آیتالله خامنهای رهبر معظم انقلاب درباره او میگوید: «آیتالله طالقانی یک شخصیت بینظیر بود که با تقوا، صلابت و استقامت خود، همواره در خط مقدم مبارزات قرار داشت. او با شجاعت و بصیرت، راهنمای مردم و جوانان در مسیر انقلاب بود و همواره به دنبال برقراری عدالت و آزادی در جامعه بود.»
محمدعلی رجایی، یکی از نخستوزیران جمهوری اسلامی ایران و از مبارزان برجسته دوران انقلاب نیز درباره طالقانی میگوید: «آیتالله طالقانی کسی بود که همواره با مردم بود و از مشکلات و دردهای آنان آگاهی داشت. او به معنای واقعی کلمه یک مبارز و انقلابی بود که برای آزادی و حقوق مردم از هیچ تلاشی دریغ نکرد.»
شهید دکتر بهشتی نیز درباره نقش آیتالله طالقانی در جامعه بیان کردند:« آقای طالقانی نه تنها یک مبارز بود، بلکه یک عالم دینی متعهد و مسئولیتپذیر بود که همیشه به فکر مردم و مشکلات آنان بود. او از همه چیز خود برای دفاع از حقوق مردم و مستضعفین گذشت.»
چرا طالقانی به یک شخصیت استثنایی تبدیل شد؟
آیتالله طالقانی ویژگیهای منحصربهفردی داشت که او را از بسیاری از رهبران مذهبی و سیاسی همعصر خود متمایز میکرد. یکی از این ویژگیها، توانایی او در ارتباط برقرار کردن با مردم بود. طالقانی به دلیل زبان ساده و فهمپذیر خود، توانست پیامهای پیچیده دینی و سیاسی را بهگونهای مطرح کند که برای همه مردم، از عوام تا خواص، قابل فهم و پذیرش باشد. او همواره به دنبال ارتباط مستقیم با مردم بود و به همین دلیل، جلسات تفسیر قرآن او در مسجد هدایت تهران به یکی از پربازدیدترین و پرطرفدارترین جلسات مذهبی تبدیل شده بود.
طالقانی همچنین به دلیل روحیه آزاداندیش و انعطافپذیر، توانست پلهای ارتباطی بین گروههای مختلف سیاسی و اجتماعی ایجاد کند. او با اینکه خود یک عالم دینی بود، اما به هیچ وجه اهل تعصب و تحجر نبود و همواره آماده بود تا با دیگران به گفتوگو بنشیند و از تجربیات و دیدگاههای آنان بهرهمند شود.
آیتالله طالقانی به دلیل شخصیت ویژه، افکار مترقی و تلاشهای بیوقفهاش برای برقراری عدالت و آزادی، به یک چهره بینظیر در تاریخ معاصر ایران تبدیل شد. او نه تنها به عنوان یک رهبر مذهبی و سیاسی، بلکه به عنوان یک انسان بزرگ و دلسوز، همواره در یاد و خاطره مردم ایران باقی خواهد ماند. طالقانی «طالقانی» شد، زیرا او نه تنها به دین و سیاست علاقه داشت، بلکه همواره به دنبال خدمت به مردم و تحقق عدالت اجتماعی بود. او با صداقت، شجاعت و درایت خود، توانست جایگاه ویژهای در قلبهای مردم ایران پیدا کند و به یکی از نمادهای برجسته انقلاب اسلامی تبدیل شود. چنین شد که در هر کوی و برزن در سراسر ایران اسلامی نام طالقانی پرآوازه است.